سعید احمدیان/ خبرگزاری ایرنا- بمباران زمین فوتبال چوار در استان ایلام یکی از جنایت‌های رژیم بعثی عراق در جریان جنگ تحمیلی بود، جنایتی که روز ۲۳ بهمن ۱۳۶۵ در جریان برگزاری مسابقه فوتبال منتخب چوار و جوانان ایلام رخ داد و به شهادت ۱۵ تن انجامید. امسال هم مانند هر سال سالروز این جنایت سپری شد اما با گذشت ۳۶ سال، شهدای این جنایت که در جریان یک مسابقه ورزشی رخ داده است، مظلوم هستند و با وجود منحصر به فرد بودن این اتفاق، مسئولان ورزشی تنها به برگزاری یادبودهای نمایشی و شعاری بسنده کرده‌اند. در گفت‌وگو با علی هزاوه فرزند یکی از شهدای زمین فوتبال چوار به بررسی مظلومیت این شهدا پرداخته‌ایم.
آقای هزاوه! ۳۶ سال از جنایت بمباران زمین فوتبال چوار می‌گذرد؛ شما در این واقعه پدرتان را از دست دادید، فاجعه‌ای که چه در ایران و چه در دنیا هنوز مغفول مانده است. صحبت‌هایتان را در این باره شروع می‌کنید.
درباره شهدای زمین فوتبال چوار یک سری موضوعات مغفول مانده است، البته این را از این منظر که من فرزند شهدای این واقعه هستم، نمی‌گویم بلکه از این دریچه که این یک اتفاق خاص بوده است می‌خواهم بازگو کنم. مقام معظم رهبری سال گذشته در کنگره شهدای ایلام بیاناتی را درباره حادثه چوار داشتند و اینکه چه اتفاق بزرگ و فاجعه عظیمی در حق ملت ایران در دوران جنگ رخ داده است را تبیین کردند و فرمودند این یکی از هزاران نماد مظلومیت شهدا و کشورمان در جنگ‌های صورت گرفته در جهان است. حضرت آقا بیان فرمودند که در این فاجعه ده بازیکن، یک داور و ۴ تماشاگر در سنین مختلف به شهادت رسیدند و کسی که این بمب را انداخته است، دانسته و آگاهانه که این یک زمین بازی است، این کار را انجام داده است. حضرت آقا این حادثه را بزرگ عنوان کردند و خواستند این اتفاق درسطح جهان شناخته شود و مدام تکرار شود. فرمودند این بمباران پیام مظلومیت شهدای ورزشکار ما است و جرم‌شان این بود که برای سالگرد پیروزی انقلاب مسابقه را برگزار کردند.
اما مظلومیت این شهدا با وجود تاکیداتی که برای رساندن صدای آنها به گوش جهانیان شده است، همچنان ادامه دارد و آنها ناشناخته مانده‌اند. این در حالی است که چنین اتفاقی در ورزش دنیا بی‌سابقه است و نمونه دیگری نداشته و این مظلومیت شهدا را بیشتر می‌کند.
بله، همین طور است. شاید جالب باشد بدانید هیچ کدام از اعضای فدراسیون فوتبال تا امسال نمی‌دانستند یکی از شهدای چوار داور رسمی فوتبال بوده است. وقتی این را برای آقای هدایت‌الله ممبینی دبیرکل فدراسیون فوتبال تعریف کردم و مدارک را ارائه دادم، تعجب کردند. یکی دیگر از شهدای چوار معلم بوده است، تا پیش از شاید همه تصور می‌کردند که کسانی که در این اتفاق شهید شده‌اند، گروهی ورزشکار بوده‌اند که همین طور یک مسابقه را برگزار کرده‌اند. این مسابقه اما با عنوان افتتاح یک زمین فوتبال به مناسبت سالگرد پیروزی انقلاب برگزار شد. در این مسابقه داور رسمی فدراسیون فوتبال به شهادت رسیده است. فدراسیون جهانی فوتبال نسبت به همه ارکان این مجموعه از داوران، مربیان و بازیکنان که حتی در لیگ‌های آماتور هم بازی می‌کنند، حساسیت دارد و سعی می‌کند حساسیت داشته باشد اما در این باره با توجه به عدم اطلاع‌سانی این داور شهید مظلوم واقع شده و نامی از او در فیفا نیست.در مجموع حادثه چوارمنحصر به فردترین فاجعه ورزشی در دنیا است که در زمین مسابقه رخ داده است، در فوتبال چند فاجعه بزرگ داشته‌ایم مانند سقوط هواپیمای تیم منچستر که در خارج از زمین فوتبال و بدون لباس ورزشی فوت کرده‌اند و در تاریخ این اتفاق برای درگذشتگان آن ادای احترام می‌شود. کسانی هم هستند که در هنگام فوتبال دچار عارضه قلبی یا ... شده‌اند و عمرشان به سر آمده است، در حق این فرد تجاوز و احجاف نشده است و کسی رو سر آن بمب نینداخته است اما در ماجرای زمین چوار در جریان یک بازی فوتبال روی سر ورزشکار بمب ریخته شده است.
به عنوان یکی از خانواده شهدای فاجعه چوار، چه خواسته‌هایی از مسئولان داشته‌اید؟
پس از تبیین مقام معظم رهبری، ما به عنوان خانواده شهدای حادثه چوار هم سعی کردیم چه در داخل و چه در خارج کشور این فاجعه را تبیین کنیم. دو خواسته داشتیم که خدمت قاضی‌زاده هاشمی رئیس بنیاد شهید و ممبینی دبیرکل و اعضای هیئت رئیسه فدراسیون فوتبال مطرح کردیم.در این دیدارها اشاره کردیم که حضرت آقا خواسته‌هایی در این رابطه از ما داشته‌اند که ما شما مطالبه داریم.خواسته اول ما این بود که این فاجعه در سطح ملی شناخته شود و آیندگان باید بدانند که در کشورمان یک فاجعه رخ داده است که نظیر آن در دنیا نبوده است و این علم شهدای چوار باید بلند شود و نمی‌گذاریم باید بخوابد. درست است جنگ تمام شده است اما این مظلومیت باید در کشور شناخته شود.از فدراسیون فوتبال تشکر می‌کنیم که رقابت‌های لیگ برتر فوتبال را در هفته‌هایی که به این فاجعه ختم می‌شود به نام یاد شهدای چوار برگزار می‌کند و یاد شهیدان این واقعه گرامیداشته می‌شود اما برای اینکه آیندگان هم بدانند باید در تقویم ملی هم این حادثه درج شود. تقاضا کردیم که پیشنهاد ثبت روز ۲۳ بهمن سالگرد واقعه چوار به عنوان روز صلح و فوتبال در تقویم ملی به شورای فرهنگ عمومی داده شود.از سال گذشته قرار بود این روز در تقویم ملی ثبت شود اما تا امروز این اتفاق نیفتاده است.
و البته شناخته شدن این فاجعه در بعد بین‌المللی هم کاملا مغفول مانده است.
قطعا، مورد بعدی که پیگیر آن هستیم بعد بین‌المللی این فاجعه است، نمی‌خواهیم از باب مظلومیت این شهدا، واقعه چوار را جهانی کنیم، بلکه نگاهمان این است که ورزش تنها بخشی است که جهت صلح و برقراری دوستی بین ملت‌ها است. وقتی از جیانی اینفانتینو درباره محدودیت‌هایی که قطر در جریان جام‌جهانی ایجاد کرده بود، سوال شد، پاسخ داد که ما برای صلح اینجا جمع شده‌ایم. حالا که رئیس فیفا هم چنین عقیده‌ای دارد، انتظار داریم از طریق وزارت امورخارجه و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و سایر دستگاه‌های ذی ربط، حادثه چوار مجامع ورزشی جهانی مانند کمیته بین‌المللی المپیک، فدراسیون جهانی فوتبال، سازمان ملل و ... مطرح شود.مگر غیر از این است که ورزش برای صلح و همدلی و سلامتی است اما بر سر یک سری افراد که برای نشاط و دوستی دور هم جمع شده بودند و یک مسابقه برگزار کردند، بمب ریخته شد و باید جهان مظلومیت این شهدا را بداند.من جوان‌ترین بازمانده این اتفاق هستم که الان ۴۲ ساله هستند و زمان مسابقه ۵ ساله بودم و پست دروازه قرار قرار داشتم. آخرین تصویری که در ذهنم دویدن من و پدرم به سمت هست پس از بمباران است که یک بمب بین ما بود.یکی از دوستان گفت که این واقعه را در یک کلمه توصیف کنم، گفتم که می‌گویند این حادثه یک اتفاق ناجوانمردانه بوده است اما به نظر من این برداشت خیلی کم است و هنوز مظلومیت شهدای چوار پابرجاست.
همان‌طور که به درستی اشاره کردید باید برای شناساندن این فاجعه در بعد جهانی اقدامات موثرتری صورت بگیرد و اقداماتی مانند نامگذاری مسابقه، سطحی و ... است.
کاملا درست است و باید کارهای زیربنایی‌تری صورت بگیرد. به همین خاطر از مسئولان فدراسیون فوتبال خواسته‌ایم که ستاد دائمی فاجعه چوار تشکیل شود. قبل از جام‌جهانی از آقای محمدباقر قالیباف، سیدحمید سجادی و اعضای هیئت رئیسه سابق فدراسیون فوتبال تقاضا کردیم که جام‌جهانی نزدیک است، یک سری افراد را به ما معرفی کنید که یک سری ملزومات برای توزیع در قطر درباره شهدای چوار به آنها بدهیم. ما حاضریم تراکت‌هایی را که این اتفاق را بازگو می کند به ۵ زبان زنده دنیا آماده کنیم و فقط شما آن را در زمان جام جهانی توزیع کنید. مسئولان اما بی تفاوت از کنار این فرصت بزرگ رد شدند، این بهترین فرصت در همسایگی ما بود که با کمترین هزینه می‌توانستیم مظلومیت شهدای چوار را بین‌المللی کنیم و این جنایت را به گوش جهانیان برسانیم.
چرا به نظر شما چنین کم‌کاری‌هایی صورت می‌گیرد، چرا اراده ای نیست و چرا این مسئله برای مسئولان اولویت نیست؟
در این باره می‌خواهم به یک مسئله اشاره کنم. من تا سال گذشته تصور می‌کردم که بنیاد شهید، شهدای چوار را مانند بقیه شهدا می‌بیند اما این شهیدان در یک زمین فوتبال به شهادت رسیدند و این نماد مظلومیت ایران برای نسل‌های جدید است. نسل من جنگ را دیده است اما برای نسل‌های بعدی که جنگ و دوران دفاع مقدس را ندیده‌اند، باید نمادسازی کرد تا تاریخی که نشانه مظلومیت ما در دنیا است، فراموش نشود. بعضی از وقایع را می‌توان شبیه‌سازی کرد، مانند شادی مردم بعد از بازی با استرالیا که در بازی با آمریکا در جام جهانی ۹۸ تکرار شد اما برخی اتفاقات را نمی‌شود شبیه آن را پیدا کرد. شهدای چوار یکی از این اتفاقات است که شبیه آن وجود ندارد.
به موضوع خوبی اشاره کردید، به اینکه شبیه این اتفاق در جای دیگری وجود ندارد و به نظر می‌رسد اگر این واقعه در کشور دیگری رخ می‌داد چه استفاده‌های تبلیغاتی برای شناساندن این جنایت صورت می‌گرفت اما ما به سادگی از کنار این جنایت عبور کرده‌ایم.
چند سال پیش بود یک حمله تروریستی در مجلس اتفاق افتاد و امروز که به مجلس می‌رویم، می‌بینیم دیوارهایی که گلوله خورده است، را همان طور گذاشته‌اند و آن را در حفاظ شیشه‌ای قرار داده‌اند و نمادسازی کرده‌اند و این نماد جنایت یک گروه تروریستی منفور است. در زمین فوتبال چوار اما چنین نمادی برای شهدا ساخته نشده است. سال ۹۳ برای اینکه ببینم می‌توانم کاری برای زنده نگه داشتن یاد شهدای چوار انجام بدهم، بخشدار آن منطقه شدم. زمین چوار پس از ۲۸ سال زمین همچنان خاکی بود و قرار بود پروژه آن اجرا شود. در بازه زمانی که بخشدار بودم خواستم بگویم که چنین اتفاقی در چوار رخ داده است و نماد مظلومیت کشورمان است. پس از ۳۰ سال توانستیم در سال ۹۵ زمین چوار را چمن مصنوعی کنیم اما هنوز این زمین حتی یک نماد و یادمان شهدا ندارد. به طوری که اگر نسل امروز فوت کند، هیچ‌کسی نیست که این فاجعه را برای آیندگان تعریف کند. در محل شهادت شهدای چوار حتی یک عکس هم شهیدان این اتفاق نیست. به طوری که جوانی که در آینده می‌آید آنجا فوتبال بازی می‌کند، نخواهد دانست که چه جنایتی در این زمین فوتبال رخ داده است.
خیلی عجیب و البته غیرقابل قبول است که حتی در زمین چوار یک اِلِمان برای این شهدا نیست. این مظلومیت شهدا را بیشتر می‌کند. در بعد شناساندن این شهدا در بعد بین‌المللی هم به نظر می‌رسد همین راه طی می‌شود.
با توجه به بعد جهانی که این اتفاق می‌تواند داشته باشد از سازمان فرهنگ ارتباطات اسلامی و ستاد حفظ آثار دفاع مقدس تقاضا کردیم که اینجا یک مرکز بین‌الملل یک نهاد ورزشی تاسیس شود و مسئولان نهادهای بین‌المللی ورزش را که به ایران می‌آیند به چوار بیاوریم و برای آنها هم حتما سوال پیش می‌آید که چرا در این مکان دفتر زده‌اید و بعد ما می‌توانیم این اتفاق تلخ را برای خارجی‌ها شرح دهیم.متاسفانه اما دستگاه‌های مسئول خیلی کم پای کار آمده اند، اگر فدراسیون فوتبال پای کار آمده است به خاطر اینکه اتفاق در جریان یک بازی فوتبال رخ داد اما کمیته ملی المپیک تا الان پای کار نیامده است و حتی خیلی ها نمی‌دادند که ۲۳ بهمن چه اتفاقی افتاده است.
اینفانتینو رئیس فیفا چند بار در سال‌های اخیر به ایران سفر کرده است، آیا تلاشی از سوی فدراسیون فوتبال برای اطلاع رئیس فدراسیون جهانی فوتبال از این جنایت صورت گرفته است؟
نه اصلا، یک مرتبه به مدت ۳۰ ثانیه اینفانتینو را دیدم و برایش درباره جنایب چوار توضیح دادم و عنوان کرد که افراد و جانبازانی از آن واقعه در قید حیات هستند و من هم جوان‌ترین بازمانده هستم و پدرم را در این اتفاق از دست داده‌ام. رئیس فیفا از این اتفاق اطلاعی نداشت و گفت جریان زمین فوتبال چوار را نمی‌دانستم.
سال گذشته هم خانواده شهدای چوار با رئیس جمهور دیدار داشتند، آیا پس از این دیدار مسئولان درباره چوار بیشتر پای کار آمده‌اند؟
نه اصلا، یک سری افراد سال گذشته به دیدار رئیس جمهور رفتند اما تنها پدر یکی از شهدا حضور داشت. همچنین یک فیلم در رابطه با این اتفاق اکران شد که واقعه را تحریف کرده بود و داستان را عوض کرده بودند و جالب اینکه سازنده‌های این فیلم به دیدار رئیس جمهور رفته بودند. این نشان می‌داد که منافع مالی بر منافع ملی ارجح داده شده بود و سوء استفاده کامل از این اتفاق چوار شد. در این رابطه با دفترهای رئیس جمهور و رئیس مجلس به عنوان نماینده خانواده شهدا نامه‌نگاری کردم اما فقط یک جلسه با مسئول دفتر بازرسی رئیس مجلس برگزار شد و خواسته‌هایمان را مطرح کردیم و عنوان کردیم درخواستی که بار مالی برای شما داشته باشد نداریم، فقط شما در دیدارهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و حتی ملی مظلومیت شهدای چوار را مطرح کنید. در عرصه ملی هم برای ثبت روز صلح و فوتبال در تقویم ملی در شورای فرهنگ عمومی تلاش کنید. بعد از یک سال چند هفته پیش با من تماس گرفتند که چه کار کنیم که باز هم من راهکار دادم اما دیگر هیچ اتفاق نیفتاد. بعد از صحبت‌های رهبری در سال گذشته درباره واقعه چوار، تبیین این اتفاق را برای مسئولان مختلف گوشزد کرده‌ام اما متاسفانه حرف رهبری در این باره روی زمین مانده است. یک سال است که قرار است ثبت ۲۳ بهمن به نام روز صلح و فوتبال در شورای فرهنگ عمومی مطرح شود اما این اتفاق نیفتاده است و همه دستگاه ها از دولت، مجلس و فدراسیون فوتبال مقصر هستند.
البته امسال مسئولان فدراسیون فوتبال در اقدامی نمادین جلسه هیئت‌رئیسه را در شهر چوار برگزار کردند.
باید از فدراسیون فوتبال باید تشکر کنم که از دو ماه پیش به فکر ۲۳ بهمن و سالروز حادثه چوار بود. تکان دادن اعضای هیئت رئیسه فدراسیون فوتبال از تهران سخت است اما امسال تصمیم گرفته شد که جلسه هیئت رئیسه در چوار تشکیل شود. امسال اعضای هیئت‌رئیسه با توجه به جلسه‌شان در ایلام، از حاضران مراسم سالگرد بودند و سخنرانی کردند اما جدا از این یکی از این مسئولان نیامده است و بگوید که من مشتاق حضور در این مراسم هستم و می‌خواهم این اتفاق را تبیین کنم. وظیفه ما جهاد تبیین است اما مسئولان چرا این کار را انجام نمی‌دهند؟ واقعیت این است که حرف آقا باید و حتما اجرا شود و آقا خواسته سنگینی از این مسئولان درباره حادثه چوار نداشته و گفته‌اند که مظلومیت شهدای چوار را بروید برای جهانیان تبیین کنید.
به گفته شما تبیین این اتفاق بودجه آنچنانی هم نمی‌خواهد.
ما انتظار زیادی نداریم، می‌گوییم هر چه سنگ روی زمین است، بگذارید ما جمع کنیم، به شما می‌دهیم و شما از آن چیزی بسازید. به ما گفتتند انجمن و موسسه بزنید که گفتیم نه، چون بحث مالی به وجود می‌آید، نمی‌خواهیم وارد این ماجرا شویم. نمی‌خواهیم پدر من و بقیه به خاطر مسائل مادیاتی که تشکیل یک انجمن و موسسه به وجود می‌آورد، زیر سوال بروند. به آنها گفتیم کاری روی زمین هست ما می‌توانیم کارگری کنیم و انجام بدهیم. از این پیشنهاد بهتر که به آنها گفتیم ما تراکت برای توزیع در جام جهانی آماده می‌کنیم و فقط شما توزیع کنید. در ایام نزدیک جام‌جهانی کسی از ما نپرسید تراکت را تهیه کردید یا نه؟ وزیر ورزش و معاونانش اصلا پیگیری نکردند.
در پایان حرفتان با مسئولان را می‌شنویم.
تقاضا داریم اعضای هیئت‌دولت به خصوص وزیرانی که یکی از کارکنانشان را در فاجعه چوار از دست داده‌اند پای کار بیایند. وزارتخانه هایی مانند آموزش و پرورش، کشور، فرهنگ و ارشاد و اسلامی و وزارت ورزش باید به این ماجرا ورود کنند. کمیته ملی المپیک به عنوان نهاد ورزشی مرتبط با مسئولان ورزش جهان در بحث کلان ورود کنند و در دیدارهایی که دارند درباره این فاجعه با دنیا صحبت کنند. ما دستمان نمی‌رسد. ما حتی حاضریم چند نفر با هزینه خودمان به نهادهای بین‌المللی برویم و این اتفاق را ورزش دنیا تبیین کنیم اما وقتی وزیر ورزش در این جایگاه قرار بگیرد و این فاجعه به عنوان نماینده دولت و ورزش ایران مطرح کند، تاثیر بیشتری دارد و حرفش مانند من عادی نیست.