سعيد احمديان/ روزنامه جوان- دیپلماسی ورزشی؛ کلیدواژه‌ای که سال‌ها بود در ورزش ایران مغفول مانده بود و کمتر مدیری در ورزش به آن احساس نیاز می‌کرد، چه در روز‌هایی که فدراسیون‌های جهانی و کمیته بین‌المللی المپیک پای سیاست به ورزش را باز می‌کردند و ورزش ایران را گرفتار، چه روز‌هایی که با سوت‌های جهت‌دار در مسابقات ورزشی حق ورزشکاران کشورمان مثل آب خوردن خورده می‌شد و داد و بیداد مربیان و نوشتن یک برگه کاغذ اعتراضی نهایت کاری بود که از مسئولان و تصمیم‌گیرندگان ورزش برمی‌آمد. این بود که جای خالی دیپلماسی در ورزش احساس می‌شد، اما کمتر مدیری رغبتی داشت سمت آن برود، یا از قدرت آن غافل بود یا آنقدر این کار دردسر داشت که از رئیس فدراسیون گرفته تا دیگر متولیان ورزش سر بی‌دردشان را درد نمی‌آوردند.نمی‌خواستند قدمی جلو بگذارند و نگذارند ورزشکاران قربانی توطئه‌های سیاستمداران کشور‌های مخالف ایران شوند، آن‌هم کشور‌هایی که ورزش را برای رسیدن به اهداف‌شان در بازی‌های جهانی انتخاب کرده‌اند.
واجب‌تر از همیشه
حالا انگار تحرکاتی در ورزش دیده می‌شود که قرار است دیپلماسی ورزشی در ایران فعال شود، فعال‌تر از قبل تا این ظرفیت مغفول مانده احیا شود و در خدمت ورزش قرار بگیرد تا ورزشکار ایرانی کمتر از قبل نگران باشد که نتیجه مسابقه‌اش را قرار است زد و بند‌های بیرون میدان بازی مشخص کند.همین بود که دیروز آکادمی ملی المپیک، میزبان نشست دیپلماسی ورزشی بود، نشستی که به همت کمیته ملی المپیک بهانه‌ای شد تا از رؤسای فدراسیون‌ها گرفته تا مدیران وزارت ورزش دور هم جمع شوند و فکرهایشان را روی هم بگذارند که چه باید بکنند که ظرفیت دیپلماسی بیشتر بتواند برای ورزش کشور آورده‌ای داشته باشد. از رضا صالحی‌امیری رئیس کمیته ملی المپیک گرفته تا سیدعلی پاکدامن معاونت دیپلماسی وزیر امور خارجه در این نشست از اهمیت دپیلماسی ورزشی گفتند، از ظرفیت‌هایی که سال‌هاست ورزش ایران گویا با آن بیگانه است و سمت آن نرفته است. خروجی صحبت‌هایشان هم این بود: «نیاز امروز دیپلماسی و استفاده از قدرت نرم برای تأثیرگذاری در دنیاست، ورزش هم یکی از همان پتانسیل‌هاست که به وسیله آن می‌توان به دنیا فرهنگ ایران را شناساند و سیاست‌های کشور را در این قالب به دنیا دیکته کرد.»
مثال رئیس کمیته ملی المپیک در این نشست از قدرت ورزش در دیپلماسی گویای همه چیز بود، قدرتی که می‌تواند همه سنگ‌اندازی‌ها و سیاه‌نمایی‌های غربی‌ها را کنار بزند و چهره واقعی کشورمان را به مردم دنیا بشناساند: «کشتی‌گیران امریکایی که چند سال پیش به ایران آمدند، برخلاف تصویری که برایشان در امریکا ساخته بودند، وقتی وارد کشورمان شدند و واقعیت را دیدند، حیرت‌زده شده بودند. آن‌ها سفیران فرهنگی ایران در کشورشان شدند و دیدید که از دل این رویداد ورزشی چه پیام‌های فرهنگی به دنیا مخابره شد.»
راه توطئه‌ها را می‌توان بست
اما این همه ظرفیت دیپلماسی ورزشی نیست، به خصوص که شعار دخالت سیاست در ورزش بی‌معناست و تنها باید آن را در منشور المپیک و صفحات بروشور‌ها و کتاب‌ها جست‌وجو کرد. با این شرایط باید با دیپلماسی ورزشی به سمتی رفت که به گفته مهدی علی‌نژاد، رئیس فدراسیون ووشو و مسئول کمیسیون روابط بین‌الملل کمیته ملی المپیک با عناصر قدرت در مجامع جهانی ورزش ارتباط گرفت: «برخلاف شعاری که داده می‌شود، ورزش از سیاست جدا نیست و ورزش در تمام دنیا با سیاست آمیخته است. در چنین شرایطی برای اینکه بتوانیم برای ورزش ایران در مجامع بین‌المللی چانه‌زنی کنیم باید عناصر قدرت در مجامع جهانی ورزش را شناسایی و با آن‌ها برای جلوگیری از تضییع حق ورزش ایران رایزنی کنیم.»
رایزنی‌های مسئولان کمیته ملی المپیک با رؤسای فدراسیون جهانی را باید از چنین زاویه‌ای دید، رایزنی‌هایی که پس از توطئه رژیم اشغالگر قدس برای کشاندن بازی‌های سیاسی به زمین ورزش، اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا کرده است تا با استفاده از این ظرفیت‌ها جلوی تعبیر شدن خواب صهیونیست‌ها برای ورزش کشورمان گرفته شود.
ضرورت برنامه استراتژیک
با این حال نکته اساسی برای ورود جدی به عرصه دیپلماسی ورزشی، داشتن یک برنامه استراتژیک و هدفمند و البته سرمایه‌گذاری در این بخش مهم در جهان امروز است. مثال الهه آزادخانی، ورزشکار صخره‌نورد ایرانی و فارغ‌التحصیل علوم ورزشی از کره‌جنوبی که در این نشست درباره دپیلماسی ورزشی در دنیای مدرن صحبت کرد، نشان از اهمیت دیپلماسی ورزشی برای دنیا دارد: «در حالی گردش مالی ورزش ایران سالانه ۶۰ میلیون دلار است که در امریکا تنها برای بخش دیپلماسی ورزشی ۲ میلیارد دلار بودجه در نظر گرفته می‌شود.»
در ایران، اما گویا تازه در این راه سرخط هستیم و حالا که اهمیت دیپلماسی ورزشی بر مسئولان روشن شده، ضروری است بیشتر از گذشته این ظرفیت را دریابند و برای آن برنامه‌ریزی عملی داشته باشند. به گفته زمان‌آبادی، مشاور فرهنگی فدراسیون فوتبال در این نشست، همه چیز به همین برنامه و گفت‌وشنود خلاصه نشود و برای تدوین برنامه استراتژیک استفاده از دیپلماسی در ورزش، آستین مسئولان ورزش بالا زده شود.