سعید احمدیان/ روزنامه جوان- دیروز نگاه خیلی از فوتبالی‌ها به ساختمان فرابورس در نبش خیابان دیدار شمالی در بزرگراه حقانی تهران بود. ساختمانی که قرار است نقطه شروع خصوصی‌سازی استقلال و پرسپولیس و شکستن طلسم واگذاری این دو تیم پس از سه دهه باشد. نماد‌های دو باشگاه برای عرضه سهام در تابلو‌های فرابورس ثبت شد تا سرانجام روند واگذاری سرخابی‌ها روی ریل قرار بگیرد. دو تیمی که هزینه‌های چندصد میلیاردی سالانه به دولت تحمیل می‌کنند و حالا انگار قرار است در دولت ابراهیم رئیسی نخ آن‌ها از دولت کنده شود و در مسیر خصوصی شدن قرار بگیرند. خبر آغاز رسمی فرایند واگذاری دو تیم را هم دیروز حسین قربان‌زاده، رئیس سازمان خصوصی‌سازی در صفحه شخصی خود در توئیتر اعلام کرد و نوشت: «طلسم ۲۴ ساله شکست. امروز باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس نزد سازمان بورس ثبت شدند. حرکت به سوی حاکمیت شرکتی مطلوب، شفافیت عملکردی، انضباط مالی و مشارکت مردم و هواداران در این دو باشگاه آغاز شد.»
***
عرضه سهام استقلال و پرسپولیس در فرابورس از هفته گذشته با ارزش‌گذاری دو تیم در مسیر اجرایی شدن قرار گرفت. سازمان خصوصی سازی که وظیفه ارزش گذاری این دو باشگاه را برعهده دارد چندی پیش اعلام کرد ارزش باشگاه پرسپولیس ۳هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان و ارزش باشگاه استقلال ۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان است.
این ارزش‌گذاری، اما چطور انجام شده است، به‌خصوص که پرسپولیس ۱۴ درصد گران‌تر از استقلال عرضه شده و ارزش دو تیم اختلاف ۴۰۰ میلیاردی دارد. اختلافی که رئیس سازمان خصوصی‌سازی دلایل آن را اینطور تشریح کرده است: «در این ارزش‌گذاری، شاخص‌های مختلفی مورد توجه قرار گرفته است. ازمسئله دارایی‌های دو باشگاه، موضوع ارزش نیروی انسانی و همچنین مسائل مربوط به مطالبات، بدهی‌ها و مسائل مالیاتی که به هر حال به عنوان یک معضل همواره این دو باشگاه را تهدید کرده است. هواداران فوتبال باید در نظر داشته باشند که این ارزش‌گذاری توسط کارشناسان رسمی دادگستری انجام گرفته است.» در این میان، رئیس سازمان خصوصی سازی اعلام کرد ۷۰درصد ارزش دو شرکت مربوط به برند تجاری شان است.
***
پس از اعلام ارزش‌گذاری دو باشگاه، قدم بعدی وارد شدن دو تیم به بازار بورس بود. در این مرحله روز شنبه دو باشگاه استقلال و پرسپولیس در سازمان بورس ثبت شدند. بلافاصله بعد از ثبت دو شرکت فرهنگی ورزشی استقلال و پرسپولیس نزد سازمان بورس، از طریق نامه‌ای به فرابورس معرفی می‌شوند که در کمیته درج نماد در فرابورس باید بررسی شود و نماد معاملاتی این دو شرکت در بازار پایه فرابورس ایران درج خواهد شد.
اما فرابورس چیست و چه تفاوتی با بورس دارد؟ فرابورس بازاری مجزا از بازار بورس است که از سال ۱۳۸۷ فعالیت خود را در ایران تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار آغاز کرد. البته دلیل اصلی ایجاد این تفکر در ذهن افراد، شباهت ساختار و نحوه خرید و فروش سهام در این دو بازار است. در فرابورس نیز مانند بازار بورس می‌توان به خرید و فروش سهام و اوراق بهادار پرداخت.
این در حالی است که شرکت‌های عضو بازار بورس که با شرایطی بسیار سخت‌تر پذیرفته شده‌اند، نظارت بیشتری بر آن‌ها حاکم است، گزارش‌های سالانه بیشتری را به منظور شفافیت عملکرد شرکت ارائه می‌دهند و قاعدتاً سرمایه‌گذاری در آن‌ها با ریسک کمتری همراه است. بازار فرابورس در واقع برای شرکت‌هایی راه‌اندازی شده که مایل به شرکت در بازار سرمایه و افزایش نقدشوندگی هستند، اما هنوز شرایط لازم برای حضور به بازار بورس را ندارند. بازار فرابورس به شرکت‌های متقاضی این اجازه را می‌دهد که با شرایط پذیرش آسان‌تری روبه‌رو شوند.
استقلال و پرسپولیس هم با توجه به زیان‌ده بودن قرار است در بازار پایه فرابورس عرضه شوند. براساس اعلام روابط‌عمومی سازمان بورس، علت اینکه این باشگاه‌ها باید در بازار پایه درج نماد شوند این است که این دو باشگاه صورت‌های مالی شفافی ندارند و جزو شرکت‌های سودآور نیستند. همچنین ثبت نزد سازمان به هیچ عنوان به معنای پذیرش شرکت‌ها در بورس نیست، بلکه صرفاً قرار است این دو باشگاه با توجه به ریسک‌هایی که دارند در بازار پایه فرابورس درج نماد شوند.
وحید روشن‌قلب، سرپرست مدیریت بر نظارت بازار اولیه سازمان بورس در این‌باره گفته است: «با توجه به عدم کسب شرایط لازم توسط این دو باشگاه، پذیرش در بورس و فرابورس امکان‌پذیر نشد. بنابراین در آینده در صورت طی روند قانونی، معاملات این دو باشگاه در بازار پایه فرابورس (خارج از بورس) انجام خواهد شد. شرکت‌هایی که در بازار پایه معامله می‌شوند شرایط سودآوری مداوم و شفافیت اطلاعاتی کاملی ندارند و لزوماً شرکت‌های سوددهی نیستند. افرادی که تمایل به انجام معامله در بازار پایه دارند قبل از انجام معاملات باید نسبت به تکمیل بیانیه ریسک اقدام کنند و آگاهی کافی را در این مورد داشته باشند.»
حالا طبق اعلام روابط‌عمومی سازمان بورس برای آنکه تأمین مالی استقلال و پرسپولیس به سود باشگاه‌ها باشد، به صورت عرضه اولیه نخواهد بود، بلکه قرار است نماد آن گشایش یابد، بعد از آن افزایش سرمایه اعلام شود و در نهایت مردم از افزایش سرمایه از محل صرف سهام اقدام به خرید سهام سرخابی‌ها کنند. براساس صحبت‌های انجام شده قرار است درج نماد سرخابی‌ها در روز‌های پیش‌رو در فرابورس انجام شود.
قرار است تا پایان اسفندماه سال‌جاری مراحل پذیره نویسی ۱۰درصد عرضه اولیه سهام سرخابی‌ها بین هواداران و پیشکسوتان این دو باشگاه انجام شود و در شش ماه آینده تا اواسط سال ۱۴۰۱ بلوک‌های مدیریتی دو باشگاه استقلال و پرسپولیس واگذار خواهد شد و به گفته رئیس سازمان خصوصی‌سازی، مدل مطلوب سهامداری و حاکمیت شرکتی و انضباط مالی در این دو شرکت برقرار می‌شود.