سعید احمدیان/ خبرگزاری ایرنا- لیگ برتر فوتبال به نقطه جوش رسیده و در فاصله ۴ هفته تا پایان این مسابقات، جنگ قهرمانی به اوج حساسیت رسیده و رقابت میلیمتری استقلال، سپاهان و پرسپولیس برای بالا بردن جام در روز ۲۸ اردیبهشت سبب شده هواداران فوتبال فرصت پلک زدن هم نداشته باشند.
با توجه رقابت سخت و نزدیک مدعیان جام بیست و دوم، برخلاف سال گذشته این بار خبری از تعیین قهرمان زودهنگام نیست و همه چیز به دقیقه ۹۰ و هفته آخر کشیده خواهد شد تا هیجان لیگ تا ثانیه‌های آخر لیگ ادامه داشته باشد. نگاهی به جدول لیگ در فاصله ۴ هفته تا پایان لیگ برتر، گویای همه چیز است.
استقلال ۵۵ امتیاز با تفاضل گل ۲۴+، سپاهان ۵۵ امتیاز با تفاضل گل ۲۴ +و پرسپولیس با ۵۴ امتیاز با تفاضل گل ۲۳+؛ سه تیم اول جدول رده‌بندی لیگ هستند که با جدا کردن راهشان از سایر تیم‌ها، برای رسیدن به جام قهرمانی تلاش می‌کنند.
با توجه به رقابت نزدیک سه مدعی قهرمانی، این سوال برای هواداران فوتبال پیش آمده است در صورتی که تیم‌های مدعی در پایان لیگ هم امتیاز شوند، تکلیف قهرمان لیگ چطور مشخص می‌شود. برخلاف چند سال گذشته این بار خبری از «تفاضل گل» برای معرفی تیم برتر نیست و با توجه به مصوبه هیئت رئیسه فدراسیون فوتبال از لیگ گذشته نتیجه «بازی‌های رو در رو» تیمی را که بالاتر قرار می‌گیرد مشخص می‌کند.
مثلا اگر همین الان لیگ به پایان برسد، در حالی استقلال با توجه به گل زده بیشتر نسبت به سپاهان و به رغم امتیاز و تفاضل برابر با این تیم در جدول لیگ صدرنشین است که در هفته پایانی لیگ برای تعیین قهرمان این رده‌بندی لحاظ نمی‌شود و بازی «رو در رو» ملاک است.به همین خاطر سپاهان با توجه به پیروزی در دو بازی رفت و برگشت( ۲بر صفر و ۲ بر یک ) برابر استقلال، در جدول نهایی لیگ بالاتر از استقلال قرار می‌گیرد و قهرمان می‌شود.
تا پیش از بیست و یکمین دوره لیگ برتر و دسته اول، خبری از اجرای قانون «رو در رو» نبود و «تفاضل گل»، گل های زده و خورده و برد و باخت‌ها در صورتی که دو تیم در امتیاز برابر می‌شدند، ملاک تعیین تیم برتر بود. مثال آن پانزدهمین دوره لیگ برتر فوتبال است. آن دوره استقلال خوزستان و پرسپولیس هر دو تیم در پایان لیگ ۵۴ امتیازی بودند اما تیم خوزستانی به دلیل تفاضل گل بهتر قهرمان لیگ شد. تفاضل استقلال خوزستان ۱۷+ و پرسپولیس تفاضلش ۱۵+ بود و به خاطر دو گل، قرمزها قهرمانی را از دست دادند و شاگردان عبدالله ویسی به طرز شگفت انگیزی سال ۹۴ توانستند جام را به اهواز ببرند.
قانون تفاضل گل برای تعیین تیم برتر تا پایان لیگ نوزدهم اجرا شد اما برای جلوگیری از برخی شائبه‌ها درباره به ثمررساندن گل‌های زیاد برای تیم‌هایی که به تفاضل احتیاج داشتند، وجود داشت سبب شد تا فدراسیون فوتبال به فکر تغییر این قانون باشد.
چند هفته پس از آغاز بیست و یکمین دوره لیگ بود که حسن کامرانی‌فر دبیرکل وقت فدراسیون فوتبال خبر از تغییر قانون تعیین تیم برتر در پایان مسابقات لیگ داد.کامرانی‌فر ۶ مهرماه ۱۴۰۰ در یک مصاحبه تلویزیونی از وضع قوانین جدید برای تعیین رتبه های لیگ برتر نظیر تیم قهرمان و تیم های سقوط کننده خبر داد و گفت: «از این پس قانون تفاضل گل حذف شده و بازی های رو در رو ملاک است. این قانون باعث می‌شود که یک سری اتفاقات کم شده و گل‌های زیاد تأثیری نخواهد داشت. این مسئله خیلی کمک می‌کند و همانطور که می‌دانید این روش در خیلی از کشورها آغاز شده است.»
در ادامه در جلسه ۴ آبان ۱۴۰۰ هیئت رئیسه فدراسیون فوتبال به صورت رسمی مصوبه تغییر قانون تعیین تیم برتر به تصویب رسید.کامرانی‌فر پس از آن این جلسه گفت: «از مواردی که در این جلسه به تصویب رسید حذف گل‌زده در تمام رده‌ها بود. رتبه‌بندی‌ها در شرایط مساوی و بازی رو در رو محاسبه می‌شود و به زودی جزییاتش اعلام می‌شود.»
۳۰ بهمن ۱۴۰۰ بود که کمیته مسابقات سازمان لیگ براساس مصوبه هیئت رئیسه فدراسیون فوتبال، با ارسال نامه‌ای به تیم‌های حاضر در مسابقات لیگ برتر و دسته اول باشگاه‌های کشور نحوه تعیین تیم قهرمان و تیم‌های صعود و سقوط کننده از این مسابقات را در پایان فصل اعلام کرد.
بر اساس اعلام کمیته مسابقات و متن نامه این کمیته به باشگاه‌های حاضر در رقابت های لیگ برتر و دسته اول باشگاه‌های کشور اولویت تعیین تیم قهرمان صعود و سقوط کننده در پایان فصل این رقابت ها به شرح زیر بود:
احتراماً پیرو مصوبه آبان ماه ۱۴۰۰ هیئت رئیسه فدراسیون فوتبال و شبهات پیش آمده یادآور می‌گردد از تاریخ تصویب مصوبه فوق کلیه رقابت‌های لیگ‌های فوتبال، فوتسال و فوتبال ساحلی کشور در کلیه رده‌های سنی آقایان و بانوان پس از پایان رقابت‌ها برای تعیین جایگاه اول و دوم برای صعود به رده بالاتر و یا تعیین قهرمان و همچنین برای مشخص نمودن تیم های سقوط کننده در کلیه رده‌های سنی آقایان و بانوان به شرح ذیل اعلام می گردد:
۱- بالاترین امتیاز از تمام بازی‌های گروهی
۲- نتیجه حاصل از بازی رودررو دو تیم دارای امتیاز مساوی
۳- محاسبه تفاضل گل از تمامی بازی‌های گروهی
۴- محاسبه بالاترین تعداد گل زده
۵- انجام یک مسابقه رسمی در زمین بی طرف با رعایت مقررات حسبی با احتساب کلی محرومیت‌ها یا کارت‌های اخذ شده در طی مرحله گروهی تا پایان مسابقات.
چند ماه بعد و در اردیبهشت ۱۴۰۱ در حالی که مسابقات لیگ برتر و دسته اول هفته های پایانی را پشت سر می‌گذاشت، تکرار شبهات ایجاد شده درباره مصوبه هیئت رئیسه فدراسیون فوتبال درباره تعیین تیم‌های قهرمان، سقوط کننده و صعود کرده سبب شد تا سازمان لیگ ۲۲ اردیبهشت سال گذشته دوباره توضیحات کامل‌تری درباره این مصوبه را رسانه‌ای کند.
در اطلاعیه سازمان لیگ آمده بود:«دستورالعمل برگزاری لیگ برتر می‌گوید زمانی که در پایان رقابت‌ها تیم‌ها هم‌امتیاز باشند برای تعیین تیم قهرمان، سقوط‌کننده‌ها و تیم‌هایی که سهمیه آسیایی را کسب می‌کنند، این روش یعنی بازی رودررو به کار گرفته می‌شود و با این روش تیم برتر انتخاب خواهد شد.
پیرو مصوبه هیئت رئیسه فدراسیون فوتبال به شماره ۱۴۰۰۲۶۱۰۵ موضوع چگونگی تعیین تیم‌های سقوط و صعود کننده در پایان رقابت‌های لیگ‌های تحت پوشش سازمان لیگ و با توجه به سؤالات مکرر پیش آمده از سوی باشگاه‌ها، هیئت‌های فوتبال استانی و سایر ذی‌نفعان و به جهت شفافیت هر چه بهتر و بهره‌برداری از موارد مصوبه فوق، موضوع مطرح شده به قرار ذیل تشریح می‌شود:
نحوه رتبه بندی تیم‌ها در جدول رده‌بندی و تعیین تیم‌های سقوط کننده، صعود کننده، اعطای سهمیه و غیره پس از پایان یافتن تمامی مسابقات مربوط به لیگ مورد نظر به ترتیب زیر است:
۱- بیشترین امتیاز به دست آمده در همه مسابقات گروهی
در صورت تساوی امتیاز ۲ یا چند تیم در همه مسابقات گروهی در جدول رده‌بندی مسابقات، نتیجه حاصله از دیدارهای رو در رو بین تیم‌های هم امتیاز به ترتیب و به شرح ذیل تعیین کننده خواهد بود. لذا در ابتدا نتایج رو در روی بین دو یا چند تیم دارای امتیاز مساوی، در یک جدول جدید از جدول نهایی مذکور استخراج شده و تیم‌ها براساس نتایج حاصله از بازی‌های رو در رو با یکدیگر در جدول جدید به شرح و ترتیب ذیل رتبه‌بندی می‌شوند:
۲- نتایج حاصل از بازی رودر رو
۱-۲ - بیشترین امتیاز به دست آمده در مسابقات بین دو یا چند تیم هم امتیاز (براساس جدول جدید استخراجی)
۲-۲ - تفاضل گل بیشتر در بین دو یا چند تیم هم امتیاز (براساس جدول جدید استخراجی)
۲-۳ - بیشترین گل زده به دست آمده در مسابقات بین دو یا چند تیم هم امتیاز (براساس جدول جدید استخراجی)
(تبصره: در تمام حالت‌های رقابت رو در رو برای دو تیم، احتساب نتایج رو در رو براساس مندرجات آورده شده در ماده ۱۰ آیین‌نامه اجرایی مسابقات است.)
در ادامه، در صورت تساوی شرایط در موارد ذکر شده بالا به ترتیب، موارد ذیل تعیین کننده رتبه‌بندی تیم‌ها خواهد بود:
۲- تفاضل تعداد گل بیشتر در همه مسابقات گروهی (جدول اصلی و اولیه)
۳- بیشترین تعداد گل زده به دست آمده در همه مسابقات گروهی (جدول اصلی و اولیه)
۴- در صورت تساوی در تمامی موارد فوق، انجام مسابقه در زمین بی طرف با رعایت مقررات حذفی است.»
البته تعیین تیم‌های برتر با قانون بازی رو در رو در برخی لیگ‌های اروپایی هم اجرایی می‌شود و در دو لیگ معتبر لالیگا اسپانیا و سری آ ایتالیا، تیم قهرمان با قانون بازی‌های رودررو مشخص می‌شود. طبق قوانین لالیگا، در صورتی که دو تیم در پایان فصل امتیازات برابری داشته باشند، نتایج بازی رو در رو ملاک تعیین تیم قهرمان خواهد بود و در صورتی که نتایج بازی رو در رو مساوی باشد، بدون در نظر گرفتن قانون گل زده در خانه حریف، تفاضل گل ملاک تعیین‌کننده تیم قهرمان خواهد بود.
در مسابقات تحت نظارت یوفا نیز، در صورت برابری امتیازات دو تیم، قانون بازی مستقیم اجرا می‌شود. در بازی‌های تحت نظر یوفا در صورتی که دو تیم یا بیشتر در پایان فصل امتیازات برابری داشته باشند، دیدارهای رفت و برگشت آنها مورد سنجش قرار می‌گیرد و هر تیمی که در مجموع عملکرد بهتری داشته باشد،در رده بالاتر قرار می‌گیرد.
با این حال در بوندسلیگای آلمان، لیگ یک فرانسه، اردیویسه هلند، لیگ برتر اسکاتلند و اکثر لیگ‌های اروپایی از قانون تفاضل گل در صورتی که دو تیم هم امتیاز باشند استفاده می‌شود و خبری از اجرای قانون بازی رو در رو نیست.