سعید احمدیان/ خبرکزاری ایرنا- «پنالتی بود یا نبود؟ برخورد دست به توپ بود یا برخورد توپ به دست؟» بازیکنان، مربیان و هواداران فوتبال سال‌هاست که سوال‌هایی از این دست ذهنشان را مشغول کرده است و پاسخ‌های متناقضی گرفته‌اند. به طوری که در یک اتفاق مشابه در دو مسابقه داوران تصمیم متفاوتی گرفته‌اند. یک داور پس از برخورد توپ و دست، با نشان دادن نقطه پنالتی، آن را خطا تشخیص داده و دیگری خطایی نگرفته و محلی هم به اعتراض‌ها نگذاشته است.
مانند دربی صدم که یک صحنه مشکوک در محوطه جریمه پرسپولیس سبب شد تا دوباره بحث هند داغ شود. دقیقه ۵ این مسابقه بود که سانتر مهدی قایدی به دست گیورگی گولسیانی برخورد کرد اما پیام حیدری این برخورد توپ به دست را پنالتی تشخیص نداد.
پس از این صحنه مشکوک بود که اظهارنظرهای متفاوتی درباره درستی یا غلط بودن تصمیم داور دربی مطرح شد و با گذشت بیش از ده روز از این مسابقه، همچنان حرف و حدیث‌ها درباره اتفاق دقیقه ۵ ادامه دارد.
برخی از کارشناسان معتقدند که در این صحنه، دست مدافع پرسپولیس بیش از حد طبیعی باز بوده و به همین خاطر پنالتی باید اعلام می‌شد، در سوی دیگر هم گروهی عقیده دارند گولسیانی از دستش برای حفظ تعادل کمک گرفته و دستش در هنگام برخورد توپ حالت غیرطبیعی نداشته است.
حیدری، فغانی نشد!
اتفاق دقیقه ۵ دربی، نمونه مشابه اتفاقی بود که در جام‌جهانی برای علیرضا فغانی رخ داد اما او بر خلاف حیدری تصمیم دیگری گرفت. در حالی حیدری در دربی از اعلام خطای این هند گذشت که فغانی در قطر در جریان بازی اروگوئه و پرتغال پس از مشورت با کمک داور ویدئویی، نقطه پنالتی را نشان داد.
در آن صحنه که در دقایق پایانی مسابقه رخ داد، خوزه خیمنزمدافع اروگوئه برای دفع توپ برونو فرناندز، تکل بلندی زد که در ادامه توپ به دست وی برخورد کرد. فغانی ابتدا فرمان ادامه بازی را داد اما صحبت‌های کمک داوران ویدئویی از اتاق VARدرباره پنالتی بودن هند سبب شد تا داور بین‌المللی کشورمان پس از چک کردن صحنه هند، اعلام پنالتی کند و پرتغال با ثمر رساندن یک گل دیگر، در نهایت با نتیجه ۲ بر صفر اورگوئه را شکست داد.
تصمیم فغانی برای پنالتی گرفتن خطای هند خمینز سبب شود تا کار او در جام جهانی به پایان برسد، به خصوص که اکثر کارشناسان اعلام کردند که با توجه به قوانین جدید فیفا، برخورد توپ به دست بازیکن اروگوئه پنالتی نبوده است و وضعیت بازو و دست این بازیکن که توپ به آن برخورد کرده است برای حمایت (کمک) هنگام افتادن یا هنگام بلند شدن از زمین است و عمدی در کار نبوده است.
تصمیم فغانی سبب شد تا اروگوئه در پایان دیدارهای این گروه به خاطر گل دومی که دریافت کرد، با کره جنوبی در تفاضل و امتیاز برابر شود و به دلیل گل‌های زده کمتر از جام‌جهانی حذف شود، مسئله‌ای که خشم لوئیز سوارز و یارانش را به دنبال داشت و آنها به دلیل این اشتباه فغانی، به انتقاد شدید از وی پرداختند.
دو تصمیم متفاوت حیدری و فغانی در صحنه‌هایی شبیه هم در فوتبال جهان نمونه‌های زیادی دارد و فرقی نمی‌کند که این رقابت یک بازی باشگاهی در لیگ ایران باشد یا یک رقابت حساس در جام‌جهانی و بالاترین سطح فوتبال.
پنالتی بود، پنالتی نبود!
کارشناسان داوری کشورمان هم پس از دربی نظرات متفاوتی در خصوص برخورد توپ به دست مدافع پرسپولیس در محوطه جریمه داشتند. حسین عسگری پیشکسوت داوری و رئیس سابق دپارتمان داوری فدراسیون فوتبال در گفت‌وگو با ایرنا معتقد است که که خطای هند پنالتی صورت گرفته است:«داور باید به سود استقلال پنالتی می‌گرفت، گولسیانی بیش از حد مجاز دست خود را باز کرده بود. در صورتی این صحنه پنالتی نبود که او از دست خود برای تعادل کمک می‌گرفت، در حالی که به نظر می‌رسد او دست خود را بی نهایت باز می‌کند که مانع از حرکت توپ به سمت دروازه تیم پرسپولیس شود.»
نوید مظفری دیگر کارشناس داوری کشورمان اما نظری خلاف عسگری دارد و در گفت‌وگو با ایرنا می گوید:« به نظر من عمدی نبود و خطای پنالتی نباید گرفته می‌شد و برخورد توپ به دست در شرایطی اتفاق افتاد که این بازیکن از دستش به عنوان تکیه‌گاه استفاده کرد و طبق قانون جدید خطا نیست.»
البته مظفری معتقد است که برداشت‌های مختلف درباره خطای هند با وجود تغییر قوانین ادامه خواهد داشت:«کلا با هند این مشکل وجود دارد، ممکن است همان طور که اشاره کردم من برخورد توپ به دست را عمدی تشخیص دهم ولی داور دیگری بگوید عمدی در کار نبوده است.»
مظفری در ادامه به تغییرات قوانین فیفا درباره هند هم اشاره می‌کند:«در قانون جدید، قانون‌گذار اشاره کرده است که باید حرکت بازیکن عمدی باشد، وقتی دست را باز کنید این مغز است که به عضله دستور می‌دهد و در نتیجه این حرکت عمدی است ولی باز هم در شرایط خاص تفاوت هایی دارد و به همین خاطر هم دچار سردرگمی برای تماشاگران می‌شود. یک سری تغییرات در قوانین جدید فیفا درباره هند رخ داده و عمدی تشخیص دادن آن بر عهده داور است، با توجه به این مسئله درباره یک هند، برداشت‌های مختلفی می‌تواند به وجود بیاید، یکی می‌گوید عمدی بوده است، یکی دیگر آن را رد می کند و این مسئله سبب اختلاف می‌شود.»
علی خسروی عضو کمیته داوران فدراسیون فوتبال هم در گفت‌وگو با ایرنا معتقد است برداشت‌های مختلف از هند یکی از چالش‌های داوری در فوتبال جهان است:«چند قانون در دنیا وجود دارد که در خصوص آنها بین اهالی فن اختلاف است، این اختلاف درباره بحث پنالتی، آفساید و هند است.به نظر من مجمع قانون‌گذاری فیفا مقصر است، تا قبل از ۲۰۲۳ عنوان شد که چنانچه توپ در محوطه جریمه تحت هر شرایطی به دست بخورد، هند نیست، مگر اینکه بازیکن تعمدی داشته باشد و بخواهد توپ را با دست بزند. اما این قانون تغییر کرده و عنوان شده وقتی توپ به دست می‌خورد، به شرطی که دست باز نباشد، هند نیست.»
خسروی معتقد است برداشت‌های مختلف و تغییر قوانین سختی کار داور را نشان می دهد:«تفسیرها درباره هند در همه دنیا با هم فرق می‌کند. باید قوانین یکنواخت شود. وقتی اختلاف نظر هست، کار داور سخت می‌شود.»
اختلاف نظر کارشناسان درباره صحنه جنجالی دربی و انتقاد شدید استقلالی‌ها، سبب شدتا خداداد افشاریان رئیس کمیته داوران واکنش نشان دهد و در متنی که در سایت فدراسیون فوتبال منتشر شد، به دفاع از تصمیم حیدری بپردازد:« درخصوص برخورد توپ به دست مدافع تیم پرسپولیس، طبق قانون ۱۲ و قسمت مربوط به تخلف هند که تصریح می‌کند زمانی بازیکن را برای تخلف هند جریمه می‌کنند که دست یا بازویش، بدنش را به طورغیر طبیعی بزرگتر کرده باشد و وضعیت دست یا بازویش در نتیجه حرکت بدن بازیکن برای آن موقعیت خاص نباشد و یا اینکه وضعیت دست با حرکت بدنش در آن موقعیت خاص قابل توجیه نباشد.»
افشاریان در پایان عنوان کرد که حساسیت این اتفاق باعث شده تا وی نظر داوران بین‌المللی را بخواهد و آنها با تصمیم نگرفتن هند پنالتی موافق بوده‌اند و تصمیم داور را درست تشخیص داده‌اند:« با توجه به متن قانون و همچنین استعلام به عمل آمده از اسماعیل الهافی از مدرسین برجسته فیفا و ای اف سی از کشور اردن و مسئول توسعه داوری فیفا در قاره آسیا و محمد صالح سوبخیدین از کشور مالزی و ایشی یاما نوبورو از کشور ژاپن و همچنین نظر مسعود مرادی و محسن ترکی ناظران حال حاضر ای‌اف‌‍سی از کشور عزیزمان، همگی هم نظر بوده و معتقدند توپ پس از برخورد به پای مدافع و برگشت به سمت دستی که وضعیت آن قابل توجیه بوده به دلیل اینکه وضعیت دست، ناشی از حرکت قبلی مدافع در آن حالت قرار گرفته، لذا تخلف هند صورت نگرفته است.»
قوانین دائم‌التغییر
مجمع قانون‌گذاری فوتبال با توجه به تفسیرهای مختلفی که از خطای هند وجود دارد، باید با وضع قوانین جدید، اختلاف نظرها را کمتر کند.بر اساس یکی از آخرین تصمیم‌ها در این رابطه، اعضا تأیید کردند که هر تماس دست یا بازوی بازیکن با توپ خطا نیست. با توجه به تصمیم جدید فیفا، برخورد توپ به دست یا بازو اگر در شرایطی باشد که به صورت غیرطبیعی بدن را بزرگتر می‌کند، خطا است. البته در ادامه تصریح شده است که داور بر اساس مشاهداتش باید تشخیص دهد که باز شدن دست، به صورت غیرطبیعی بدن را بزرگ کرده است یا نه.
با وجود تلاش فیفا برای به روز کردن قانون هند اما به نظر می‌رسد با توجه به اینکه تفسیر داور در یک صحنه، معیار خطا بودن یا نبودن هند است، همچنان چالش‌های خطای هند در تمام فوتبال دنیا ادامه خواهد داشت، به خصوص که یک متر و معیار ثابت که قابل تفسیر نباشد برای خطای هند وجود ندارد.
با توجه به این شرایط همچنان بازیکنان، مربیان و هواداران برای سوال هایی مانند«پنالتی بود یا نبود؟ برخورد دست به توپ بود یا برخورد توپ به دست؟» جواب ثابتی از سوی داوران نخواهند شنید، می‌خواهد دربی استقلال و پرسپولیس در لیگ ایران باشد یا رقابت اروگوئه و پرتغال در جام جهانی، می‌خواهد برخورد توپ قایدی به دست گولسیانی باشد یا برخورد توپ فرناندز به دست خیمنز!