سعید احمدیان/ خبرگزاری ایرنا- انگار روزهای نزول داوری ایران در آسیا آغاز شده است، ترکش‌های قضاوت‌های پرحرف‌وحدیث داوران در فصل‌های اخیر لیگ، شرایط داوری کشورمان در میادین بین‌المللی را هم به صورت کامل تحت‌الشعاع قرار داده و برخلاف یک دهه اخیر، امروز دیگر داوری ایران جایگاهی در بین برترین‌های آسیا ندارد.
نمونه آشکار آن جام ملت‌های آسیا بود که تیم داوری ایران تنها پس از قضاوت یک مسابقه از دوحه به تهران برگشت و خانه‌نشین شد. عملکرد داوری ایران در جام ملت‌ها سبب شد تا برای اولین بار در چند دوره گذشته، هیچ داور ایرانی شانس قضاوت در جام‌جهانی ۲۰۲۶ را نداشته باشد.
لیست اولیه داوران آسیایی که شانس حضور در جام‌جهانی را دارند، در حالی آخر هفته گذشته اعلام شد که نام هیچ داور ایرانی در آن به چشم نمی‌خورد تا پرونده حضور داوران ایران در جام‌جهانی آینده خیلی زود بسته شود.
این در حالی است که در سه دوره گذشته، یک تیم داوری ایرانی در جام‌جهانی حضور داشت و داوران کشورمان با عملکرد قابل قبول توانسته بودند، نظر فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا را جلب کنند و حتی دیدار رده‌بندی جام‌جهانی ۲۰۱۸ را هم قضاوت کنند.
با این حال داوری ایران در سال‌های اخیر، کمتر نشانی از کیفیت قبل دارد و پایین آمدن سطح قضاوت‌ها سبب شده تا جنجال‌های سوت‌های بحث‌برانگیز در سال‌های اخیر پررنگ‌تر شود.
اگر چه فدراسیون فوتبال و کمیته داوران افت داوری را با مسئله تاخیر در ورود سیستم کمک داور ویدئویی در ایران به واسطه تحریم‌ها توجیه می‌کنند، با این حال این توجیه پذیرفته نیست، به خصوص که موعود بنیادی‌فر به عنوان داور ایرانی حاضر در جام ملت‌های آسیا با وجود گرفتن مجوز قضاوت با VAR، نتوانست نظر کنفدراسیون فوتبال آسیا را جلب کند و تنها قضاوت مسابقه عمان و تایلند به وی سپرده شد.
جای خالی داوری ایران در جام‌جهانی ۲۰۲۶، زنگ خطر افت داوری را در فوتبال ایران به صدا درآورده است، زنگ خطری که هر چه می‌گذرد بلندتر می‌شود. البته با توجه به ظهور تک‌ستاره‌ها در داوری که بیشتر یک جرقه هستند، پیش‌بینی رسیدن داوری ایران به چنین روزی زیاد سخت نبود.
وقتی در سیستم داوری فرایند استعدادیابی تعریف نشده باشد، طبیعی است که اوج‌گیری مقطعی داوری مدیون ظهور تک ستاره‌هایی است که به صورت یک جرقه، سری در بین سرها بلندکرده‌اند و توانسته‌اند نام ایران را برای یک مدت زمان بالا ببرند. با رفتن آن تک‌ستاره‌ها، داوری دوباره به جایگاهی بر می‌گردد که حاصل مدیریت و برنامه‌ریزی مسئولان است و ضمن آنکه خبری از چرخه‌ای که بر اساس یک سیستم به روز و علمی، داوران مستعد را شناسایی و برای رسیدن به مدارج بالا آموزش بدهد، نیست.
بدیهی است در فوتبالی که دریافتی داورانش به ازای هر مسابقه، مبلغی ناچیز است و آنها از سادهترین و پیش‌پا افتاده‌ترین تجهیزات داوری مانند سیستم ارتباطی هم محروم هستند، حضور در جام‌جهانی و قضاوت در مراحل پایانی جام ملت‌ها، انتظار بالایی است.
با توجه به این شرایط نباید از خالی بودن جای داوران ایرانی در جام‌جهانی آینده و از اینکه تیم داوری کشورمان پس از تنها یک قضاوت به ایران بر می‌گردد، تعجب کرد.
با سیستم مدیریتی فعلی، حتی با وجود استفاده از سیستم کمک داور ویدئویی هم نباید انتظار داشت که داوری ایران یک سیر صعودی بگیرد و مشکل اصلی داوری، نداشتن سیستم VAR نیست، بلکه معضل اصلی را باید در اتاق‌های مدیریت جست‌وجو کرد.
در چنین شرایطی داوری ایران برای حضور در جمع برترین‌های قاره‌ای و جهانی، به یک رنسانس و حضور مدیرانی به روز و البته شایسته‌سالار احتیاج دارد. این مدیران بایستی بر اساس واقعیت‌های موجود، با یک خانه‌تکانی، شرایطی را فراهم کنند که داوران ایران نه بر اساس یک جرقه، بلکه بر اساس یک سیکل برنامه‌ریزی شده و دانش روز داوری دنیا چه از نظر سخت‌افزاری و چه نرم‌افزاری رشد کنند.