سعید احمدیان/ روزنامه جوان- وزارت ورزش این هفته اعضای هیئت مدیره استقلال و پرسپولیس را دور هم جمع کرد تا مجمع سالانه دو باشگاه را برگزار کند و وزیر ورزش به عنوان رئیس مجمع از مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره گزارش مالی سال گذشته را طلب کند. گزارش‌هایی که با توجه به قوانین مجامع باشگاه‌ها باید در اختیار عموم قرار بگیرد.با این حال خروجی مجامع سالانه دو باشگاه استقلال و پرسپولیس نه تنها شفافیت مالی نبود، بلکه با توجه به صحبت‌های یکی از اعضای هیئت مدیره استقلال درباره مجمع سالانه این باشگاه به نظر می‌رسد تنها یک دورهمی بوده، بدون اینکه از کسی حساب کشی شود و نسبت به هزینه‌ها و درآمد‌ها توضیح خواسته شود.
پول دولتی در فوتبال بی‌حساب و کتاب است
بی‌تفاوتی نسبت به شفافیت مالی ریشه در دولتی بودن فوتبال دارد. رشته‌ای که در صورت قطع شدن حمایت مالی دولت یک ورزش ورشکسته است. در چنین شرایطی بدیهی است که مدیران دولتی با توجه به استفاده از منابع عمومی کشور برای اداره باشگاه‌های فوتبال حساسیت زیادی روی هزینه‌کرد بودجه چندده میلیاردی باشگاه‌ها نداشته باشند و چنین مسئله‌ای زمینه‌ای را فراهم می‌کند تا علاوه بر گسترش فساد، بودجه باشگاه‌ها بدون اینکه توجیه اقتصادی داشته باشد در مسیری هزینه شود که در بیشتر مواقع به جای اینکه منافع باشگاه‌ها لحاظ شود، منفعت‌های شخصی و جناحی مورد توجه قرار می‌گیرد. ردپای این رویکرد را به خوبی می‌توان در رقم‌های نجومی قرارداد‌های بازیکنان بی‌کیفیت داخلی و خارجی بدون اینکه معیاری برای تعیین صفر‌های آن پیش‌بینی شده باشد، دید.
مجمع عمومی سالانه باشگاه‌ها با توجه به این مسائل، بهترین فرصت را فراهم می‌آورد تا از مدیران باشگاه نسبت به هزینه‌هایی که در یک سال گذشته داشته‌اند، گزارش عملکرد خواسته شود و نسبت به توجیهاتی که برای چنین هزینه‌هایی وجود دارد، پاسخ بخواهند. با توجه به تبعیت باشگاه‌ها از قانون تجارت، مسائل مالی از مهم‌ترین مواردی است که در این نشست‌ها بررسی می‌شود تا با مشخص شدن تراز مالی باشگاه، برای رقم بودجه و چگونگی هزینه‌کرد آن برای سال آینده تصمیم‌گیری شود. بدیهی است که مشخص بودن تراز مالی باشگاه که هزینه‌های یک باشگاه را نسبت به درآمد‌های آن در دو کفه ترازو قرار می‌دهد، می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر برای سال آینده کمک کند، به خصوص که با تعیین سود و زیان باشگاه، عملکرد مدیران باشگاه‌ها هم سنجیده می‌شود و مدیران باید نسبت به عملکردشان به رئیس مجمع باشگاه پاسخ دهند.
مدیران بدهکار، طلبکار می‌شوند
البته سوددهی مالی در باشگاه‌های دولتی ایران محلی از اعراب ندارد و با توجه به مدیران ناکارآمد که راه درآمدزایی را نمی‌دانند و به واسطه رانت‌های سیاسی و جناحی به جایگاهی در مدیریت فوتبال رسیده‌اند، تراز مالی باشگاه‌های دولتی همواره منفی است و مدیرانی در سیستم مدیریتی باشگاه‌های دولتی بر سر کار هستند که تنها راه هزینه و خرج کردن، آن‌هم بدون هیچ‌گونه چارچوبی را بلدند و با توجه به شرایط حاکم بر سیستم‌های دولتی، خودشان را ملزم به پاسخگویی نمی‌دانند، مسئله‌ای که سبب می‌شود هر مدیر بدون اینکه پاسخگوی عواقب هزینه‌های بی‌ضابطه و حیف‌ومیل بیت‌المال باشد، جایش را به مدیر بعدی می‌دهد. این حاشیه امنیت مدیران ناکارآمد و رانتی همچنین باعث می‌شود تا زمینه برای سوءاستفاده‌های مالی با توجه به بودجه‌ای که از سوی دولت بدون هیچ‌گونه نظارتی در اختیار باشگاه قرار می‌گیرد، فراهم شود.
البته در این بین مدیران دولتی فوتبال با ادعای زیان‌ده بودن باشگاه‌ها و توجیه اینکه راه‌های درآمدزایی مانند حق پخش تلویزیونی و کپی‌رایت بسته است از هرگونه شفاف‌سازی در هزینه‌کرد‌های باشگاه فراری هستند. در چنین شرایطی، اما باید حساسیت‌های لازم در زمینه ریال به ریال بودجه‌ای که از بیت‌المال به باشگاه‌های دولتی داده می‌شود، وجود داشته باشد. با این حال فقدان سیستم نظارتی و همچنین بی‌تفاوتی مدیران بالادستی، زمینه‌ای را به وجود آورده که مدیران باشگاه‌ها با وجود هزینه‌های هنگفتی که سالانه برای دولت می‌تراشند، همواره با گرفتن چهره‌ای طلبکار با یک فرار رو به جلو از بی‌پولی می‌نالند. به عنوان نمونه مدیران دو باشگاه استقلال و پرسپولیس از اعلام جزئیات هزینه سالانه ۱۰۰ میلیاردی‌شان ابا دارند و این فرار از شفافیت مالی، ریشه فساد را در باشگاه‌های دولتی قوی‌تر می‌کند. این در حالی است که با حساب‌کشی از مدیران در مجامع سالانه باشگاه‌ها باید نسبت به مدیریت بودجه و البته هزینه‌کرد پول در مسیر درستش تلاش شود. اراده‌ای که به نظر می‌رسد وجود ندارد و مجامع سالانه باشگاه‌های دولتی مانند استقلال و پرسپولیس بیشتر یک دورهمی با تعارفات معمول است، نه یک دادگاه برای محاکمه مدیرانی که بیت‌المال را حیف‌ومیل کرده‌اند!