سعيد احمديان/ روزنامه جوان- عصر یک‌شنبه در هیاهوی جیغ بنفش فوتبالی‌ها و کری‌خوانی ستاره‌های کاغذی روی جلد رسانه‌های زرد که قرارداد‌های چند میلیاردی از بیت‌المال را هم کم می‌دانستند و برای مدیران خط و نشان می‌کشیدند، در مرکز تهران و در خیابان فیاض‌بخش، در یکی از قدیمی‌ترین زورخانه‌ها مراسمی در جریان بود که نه خبری از حضور پرتعداد مسئولان دوربینی بود و نه دوربین‌های پرتعداد تلویزیونی. مراسمی که بهانه آن بزرگداشت یک پهلوان بود، آن هم در زمانه‌ای که ورزش سال‌هاست از پهلوانی و مردمداری فاصله گرفته و جای پهلوانانی را که روزگاری شهره شهر بودند، قهرمانانی پوشالی گرفته‌اند که کمتر بویی از اخلاق و مرام جوانمردی برده اند و اشک تمساح‌شان برای مردم در خانه‌های لاکچری‌شان در شرایطی است که در اتاق مدیران را برای دست‌درازی بیشتر به جیب همان مردم از جا کنده‌اند!
در این اوضاع و احوال گروهی از استخوان خرد‌کرده‌های ورزش و پیشکسوتانی که موی‌شان را در گود‌ها سفید کرده‌اند، عصر یک‌شنبه خودشان را به زورخانه شعبان جعفری سابق یا شهید فهمیده امروز رساندند تا از تمبر یادبود یکی از پهلوانان بلندآوازه کشورمان رونمایی کنند، تمبر مرحوم سیدحسن شجاعت معروف به پهلوان رزاز، یکی از نامدارترین چهره‌های ورزش که کوتاهی در معرفی این پهلوانان به نسل جدید سبب شده خیلی‌های‌شان ناشناخته بمانند.
راز ماندگاری پهلوانان
فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای و پهلوانی در سالروز دهمین سالگرد ثبت جهانی ورزش‌های زورخانه‌ای و فرهنگ پهلوانی در یونسکو یک برنامه ویژه داشت؛ برنامه‌ای که میزبان آن زورخانه شهید فهمیده در مرکز تهران بود و سال‌هاست جای خالی آن در ورزرش احساس می‌شود، آن هم معرفی مفاخر و چهره‌های برجسته پهلوانی که در هیاهوی قهرمانان پوشالی مهجور مانده‌اند. در این راستا بود که عصر یک‌شنبه در اولین گام از تمبر پهلوان حسن رزاز رونمایی شد. حرکتی که مجتبی جوهری، رئیس فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای و پهلوانی ابراز امیدواری کرد که این حرکت منجر به آن شود که در معرفی سایر بزرگان ورزش زورخانه‌ای و پهلوانی و معرفی آن‌ها به نسل‌های آینده گام‌های مؤثری برداشته شود تا نسل‌های آینده قدرشناس این پهلوانان باشند.
عبدالحمید احمدی، معاون وزیر ورزش هم در این مراسم از راز ماندگاری پهلوانانی مانند رزاز پرده برداشت: «اگر امروز وی در تاریخ پهلوانی کشور ماندگار و مورد توجه قهرمانان این مرز و بوم قرار گرفته، به این خاطر است که او سال‌ها در خدمت مردم و ضعفا بوده است و همیشه تلاش می‌کرده به مردم کمک کند. رزاز از پهلوانانی بوده که هیچ وقت پشتش به خاک نرسیده، اما در برابر مردم خدمتگزار و متواضع بوده است. اگر نام این قهرمان به عنوان پهلوان در دل و ذهن مردم به یادگار مانده، مهم‌ترین علتش متواضع بودن این پهلوان در برابر مردم و خدمتگزاری به مردم بوده است.»
پهلوانی که پشتش هیچ وقت خاک نشد.
اما مرحوم سیدحسن شجاعت یا همان پهلوان رزاز که بود؛ پهلوان سیدحسن رزاز نمونه‌ای از شخصیت پوریای، ولی در دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی بود. هنوز همان‌هایی که با یک واسطه خاطرات جوانمردی او را شنیده‌اند در قید حیات هستند. سیدحسن رزاز هم پهلوان بود، هم روحانی و هم تحصیلکرده نجف اشرف. هم جوانمرد بود و هم مبارز سیاسی در دوران مشروطه. اولین کشتی معروف پهلوان رزاز که باعث شد او صاحب زنگ شود نبردش با پهلوان اصغر نجار، پهلوان پایتخت بود. پهلوان رزاز با پهلوان نجار در زورخانه سرتخت بربری‌ها با هم سرشاخ می‌شوند. قدرت‌نمایی هر دو سبب می‌شود که هیچ کدام از عهده دیگری برنیاید، اما کسی هم کشتی را رها نمی‌کند. کشتی دو پهلوان به درازا می‌کشد، به طوری که تنگه‌ها یا همان لباس کشتی‌گیری سه بار پاره می‌شود، پهلوان‌ها کم‌کم خسته و نفس‌ها سنگین می‌شود. پهلوان رزاز، اما همچنان سرجنگ دارد و پهلوان نجار نیز تلاش می‌کند پا به پای او مبارزه کند، اما بالاخره از پا می‌افتد و رو به مرشد می‌کند و می‌گوید: «مرشد! برای آقا (پهلوان رزاز) بزن به زنگ، از امروز زنگ مال این پهلوونه.»
پهلوان رزاز در خارج از کشور هم چهره شناخته شده‌ای بود و توانست اخلاق، مرام و آداب کشتی ایران را تا آن سوی مرز‌ها بکشاند و آن را به همه جهانیان معرفی کند. مردم کشور‌هایی نظیر سوئد و آلمان در اروپا و کشور‌هایی مثل عراق و عربستان در آسیا کشتی‌هایش را دیده و او را تحسین کرده بودند. پهلوان رزاز در هیچ کجا از هیچ حریفی شکست نخورد و کسی هم نتوانست پشت او را به خاک برساند.
با وجود اینکه روحانی بود، اما سخت کار می‌کرد، حتی شب‌ها آبیار محله عودلاجان بود بدون اینکه پولی بگیرد. آب را به داخل آب‌انبار‌های مردم هدایت می‌کرد تا بیشتر بتواند با مردم عامه ارتباط داشته باشد و مشکلات آن‌ها را حل‌وفصل کند. البته همه این رفتار‌ها و سلوکی که او داشت، برآمده از حوزه تحصیلی‌اش بود، طوری که دوره مقدمات علوم دینی را در تهران گذراند و برای ادامه تحصیل به نجف رفت و در محضر یکی از رهبران بزرگ مشروطه، یعنی مرحوم آخوند خراسانی درس خواند، اما در شرایط خاص اجتماعی و سیاسی ایران به دستور مرحوم آخوند خراسانی بعد از ترور ناصرالدین‌شاه، مأمور رساندن حکم علمای دینی نجف به علمای تهران شد. پهلوان سیدحسن شجاعت با توجه به شغلش که برنج‌فروشی بود به سیدحسن رزاز مشهور شد. او در ۱۹ اسفند ۱۳۲۰ در سن ۶۳ سالگی چشم از جهان فرو بست و حالا ۷۹ سال بعد از سالروز درگذشتش، عصر یک‌شنبه از تمبر یادبود او رونمایی شد.