سعید احمدیان/ روزنامه جوان- سردیس‌های قهرمانان در تالار افتخارات موزه ملی ورزش در حال تکمیل شدن است و دیروز هم در مراسمی از شش سردیس دیگر از مفاخر ورزش رونمایی شد. مراسمی که به همت کمیته ملی المپیک برگزار شد و رضا صالحی‌امیری چنین برنامه‌ای را یک روز باشکوه در ورزش کشور توصیف کرد که برگی دیگر از تاریخ ورزش به نمایش درآمد تا نسل‌های جدید و آینده به داشتن چنین قهرمانانی افتخار کنند.
از نابغه تا تحصیلکرده
کشتی همان‌طور که همیشه بخش زیادی از مدال‌های المپیک و جهانی را در سبد کاروان ایران داشته، دیروز هم سهم بیشتری در رونمایی سردیس‌ها داشت و چهار سردیس از شش سردیسی که رونمایی شد، متعلق به قهرمانان کشتی بود. مرحوم توفیق جهانبخت، مرحوم ناصر گیوه‌چی، عبدالله موحد و عباس جدیدی، قهرمانانی از دوره‌های مختلف کشتی بودند که سردیس‌شان به نمایش گذاشته شد.
مرحوم توفیق جهانبخت، برنده نخستین مدال طلای جهانی کشتی ایران است که در ۲۳ سالگی او و در مسابقات جهانی ۱۹۵۴ توکیو در وزن ۶۷کیلوگرم به دست آمد. توفیق که متولد ۱۳۱۰ در سراب است، دو سال قبل از این مدال تاریخ‌ساز در حالی که ۲۱ سال داشت، مدال برنز المپیک ۱۹۵۲ هلسینکی را نیز کسب کرده بود. او یکی از قهرمانان تحصیلکرده ورزش بود، مهندس مکانیکی که ریاست اداره طرح و بررسی وزارت اقتصاد و دارایی را برعهده داشت. جهانبخت ۲۸ اردیبهشت ۱۳۴۹ در ۳۸ سالگی بر اثر یک بیماری کبدی که در خانواده وی موروثی بود، درگذشت.
مرحوم ناصر گیوه‌چی دیگر چهره ماندگار کشتی بود که سردیسش به نمایش گذاشته شد. گیوه‌چی متولد ۱۳۱۱ از کشتی‌گیران هم‌دوره غلامرضا تختی و کسی است که در المپیک ۱۹۵۲ هلسینکی صاحب مدال نقره شد، مدالی که معتقد بود با حق‌خوری رنگش عوض شده است: «در المپیک هلسینکی حق من و تختی طلا بود که به حق‌مان نرسیدیم. در آن زمان خیلی در کشتی حق‌کشی می‌کردند.»
گیوه‌چی همچنین بار‌ها در کسوت داوری در صحنه بازی‌های المپیک ۱۹۶۸ و جهانی ۱۹۶۱ و ۱۹۶۲ قضاوت کرده بود و تا درجه ممتازی بین‌المللی نیز پیش رفت. او همچنین در مسابقه‌های جهانی ۱۹۶۶ و ۱۹۶۹ که طی آن‌ها به نشان طلای جهانی دست یافتیم، مربی تیم ملی کشتی فرنگی ایران بود. گیوه‌چی که ۲۵ اردیبهشت ۹۶ درگذشت، ۱۶ دی‌ماه ۹۲ در مصاحبه‌ای با خبرگزاری ایسنا به بخشی از سختی‌هایی که برای موفقیت کشیده، اشاره کرده بود: «زمان ما داخل تشک‌ها از پر کاه بود و رویه‌اش برزنت. همه جای‌مان زخم می‌شد، از سونا هم خبری نبود. الان از مربی بدنساز و ماساژور گرفته تا سایر امکانات همه چیز خیلی بهتر شده است. من نایب‌قهرمان المپیک شدم،، اما حتی یک‌شاهی هم به من داده نشد، ولی الان رسیدگی می‌کنند.»
از سردیس عبدالله موحد، نابغه کشتی ایران که پنج مدال طلای جهان و یک مدال طلای المپیک در کارنامه‌اش دارد هم رونمایی شد. نابغه‌ای که پس از چهارمی در المپیک ۱۹۶۴ توکیو، درخشش خیره‌کننده‌ای در میادین جهانی داشت و توانست شش سال متوالی به شش مدال طلای جهان و المپیک برسد. او در جهانی ۱۹۶۵، ۱۹۶۶، ۱۹۶۷، ۱۹۶۹، ۱۹۷۹ و المپیک ۱۹۶۸ مکزیکوسیتی مدال طلا گرفت.
موحد در حالی پس از حمید سوریان پرافتخارترین کشتی‌گیر تاریخ ایران است که این نابغه کشتی در مصاحبه‌ای که ۱۱ بهمن ۹۵ با خبرگزاری ایسنا داشت به اتفاقی اشاره کرد که باعث شده بود در ابتدای کار از کشتی متنفر شود، اما دوباره وسوسه می‌شود و به کشتی برمی‌گردد و طلا‌های جهانی و المپیک را درو می‌کند: «برادرم مهدی من را به زور به باشگاه کشتی برد، اما، چون اصلاً کشتی بلد نبودم مهدی زیر من را گرفت و با فن «برات کلندون» مرا به زمین زد، به حدی گردنم درد گرفت که به او گفتم بی‌خیال من شو. کلاً از کشتی نفرت پیدا کردم و گفتم دیگر به سالن کشتی نمی‌آیم!»
موحد که در امریکا زندگی می‌کند و ۸۱ سالگی را پشت سر می‌گذارد، همواره تأکید کرده که عاشق ایران است، اما موانعی باعث شده نتواند تجربیاتش را به کشتی‌گیران جوان منتقل کند: «دوست داشتم شرایط به‌گونه‌ای می‌شد که در مملکت خودم بمانم و تجربیاتم را به جوان‌ها انتقال بدهم، اما متأسفانه شرایط به‌گونه‌ای نشد که بتوانم در تیم ملی به عنوان مربی فعالیت کنم. خیلی دوست داشتم مربی تیم ملی شوم، اما برخی نگذاشتند این اتفاق بیفتد.»
عباس جدیدی هم آخرین کشتی‌گیری بود که از سردیسش رونمایی شد. جدیدی ۵۱ ساله که پس از کشتی وارد دنیای سیاست شد و عضو شورای شهر تهران در دوره گذشته بود، طلای جهانی ۱۹۹۸ و نقره المپیک آتلانتا را در کارنامه‌اش دارد، نقره‌ای که البته با ناداوری در فینال المپیک مقابل کورت انگل حریف امریکایی‌اش تبدیل به طلا نشد.
از قوی‌ترین مرد جهان تا جانباز پرافتخار
حسین رضازاده و علی کشفیا هم دو قهرمان دیگری بودند که با پرده‌برداری از سردیس شان از آن‌ها تجلیل شد. رضازاده از المپیک سیدنی بود که با کسب یک مدال طلا و بوسه زدن بر عبارت یا ابوالفضل (ع) چهره شد. موفقیتی که در المپیک ۲۰۰۴ آتن با یک طلای دیگر تکرار شد تا قوی‌ترین مرد جهان که چهار مدال طلای جهان در سال‌های ۲۰۰۲، ۲۰۰۳، ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ را در کارنامه‌اش دارد، یکی از قهرمانان پرآوازه ورزش ایران باشد که این روز‌ها در ۴۲ سالگی مسئول کمیته وزنه‌برداری فدراسیون جانبازان و معلولان است.
علی کشفیا، جانباز ۷۰ درصد و سرافراز کشورمان که در فروردین سال ۱۳۶۳ در منطقه مین‌گذاری شده مجروح شد و دو پا و یک چشمش را از دست داد هم یکی از پرافتخارترین ورزشکاران پارالمپیکی است که با تیم ملی والیبال نشسته چهار طلای پارالمپیک ۱۹۸۸، ۱۹۹۲، ۱۹۹۶ و ۲۰۰۰ را کسب کرده است.