سعید احمدیان/ روزنامه جوان- در حالی کاروان ایران به بازی‌های آسیایی جاکارتا اعزام می‌شود که حضور روانشناسان با وجود اهمیتی که روی آمادگی روحی روانی ورزشکار می‌توانند داشته باشند، کمرنگ است. در گفت‌وگو با دکتر غلامرضا نوروزی رئیس فدراسیون پزشکی ورزشی درباره اهمیت حضور روانشناس در کنار تیم‌های ورزشی و نقشی که می‌تواند در موفقیت قهرمانان داشته باشد، گفت‌وگو کرده‌ایم.
آقای دکتر روز به روز به نقش و تأثیر یک روانشناس در موفقیت ورزشی بیشتر پی برده می‌شود؛ در ایران چه فعالیت‌هایی در این زمینه صورت گرفته؟
قطعاً حضور روانشناس الزامی است و علاوه بر اینکه باید به آمادگی جسمانی ورزشکار توجه شود، به جنبه‌های روحی و روانی ورزشکار هم باید اهمیت داده شود. بر همین اساس در اردو‌های مختلف تیم‌های ورزشی به درخواست خودشان یا تصمیم فدراسیون پزشکی ورزشی، روانشناس در کنارشان حضور دارد و به آن‌ها مشاوره می‌دهد. علاوه بر این زمانی که این ورزشکاران برای تشکیل پرونده سلامت به فدراسیون مراجعه می‌کنند یکی از مشاوره‌هایی که انجام می‌شود، مشاوره روانشناسی است و نسبت به بحث‌های روانشناسی در ورزش در برنامه‌های فدراسیون توجه جدی وجود دارد. البته این مسئله چیزی نیست که به صورت اجباری به ورزشکار یا تیم تحمیل شود، بلکه باید به صورت مسالمت‌آمیز و با تقاضای ورزشکار و جامعه ورزش باشد و اینکه آن‌ها به اهمیت حضور روانشناس در کنارشان پی برده باشند. علاوه بر این برخی فدراسیون‌ها از قبل از مشاوره‌های روانشناس استفاده می‌کرده‌اند که این برنامه ادامه دارد.
استقبال ملی‌پوشان و فدراسیون‌ها از روانشناسان را چطور می‌بینید؟ آیا اهمیت این مبحث برای یک ورزشکار تبیین شده که حضور روانشناس در اردو‌ها ضروری است؟
بستگی به نوع ورزش و دیدگاه رؤسای فدراسیون‌ها دارد. برخی دیدگاهشان این است که مربی‌شان علاوه بر کار‌های فنی و جسمانی، کار‌های روحی و روانی را نیز انجام می‌دهد و احتیاجی به حضور یک روانشناس در کنار تیم نیست، اما بعضی از تیم‌های ورزشی هم به‌شدت به دنبال روانشناس هستند و در این زمینه از فدراسیون پزشکی ورزشی تقاضای کمک دارند که یک نیروی کارشناس به اردوی آن‌ها برود و مشاوره‌های لازم را از نظر جنبه روانی و روحی بدهد. اما در مجموع برای حضور روانشناس کنار تیم‌های ورزشی مقاومت وجود دارد که باید در این زمینه فرهنگ‌سازی شود.
با توجه به صحبت‌هایتان به نظر می‌رسد که حضور روانشناس در کنار تیم‌ها الزامی نیست. این در حالی است که با توجه به اهمیت و تأثیر این مبحث در نتایج، در ورزش دنیا حضور روانشناس در کنار تیم‌ها در مسابقات و اردو‌ها یک مسئله کاملاً پذیرفته شده است و روانشناس جزئی از کادر پزشکی تیم محسوب می‌شود؛ چرا فدراسیون‌های ورزشی ملزم به انجام این کار نمی‌شوند؟
در حال حاضر در ورزش کشورمان حضور داشتن یا نداشتن روانشناس در اختیار خود تیم‌ها و فدراسیون‌هاست. جا افتادن این موضوع احتیاج به زمان دارد و باید به صورت ساختاری در این باره فرهنگ‌سازی صورت بگیرد. در کادر پزشکی هر تیم فیزیوتراپ، ماساژور، پزشک، دکتر تغذیه و روانشناس حضور دارند، اما در اعزام با وجود احتیاجی که به این افراد هست، با توجه به محدودیت‌های مالی یا سهمیه، کادر پزشکی به صورت کامل اعزام نمی‌شود و فدراسیون‌ها لیست اعزامی‌شان را مدیریت می‌کنند. البته برخی فدراسیون‌ها مانند فدراسیون شنا در مسابقات جاکارتا که از ۱۰ روز دیگر آغاز می‌شود، با روانشناس اختصاصی حضور پیدا می‌کنند. البته ترتیبی اتخاذ شده تا حضور روانشناس در کنار تیم‌های ورزشی برای مسابقات مهم آینده مانند المپیک سازماندهی شود و توجه جدی نسبت به این امر صورت خواهد گرفت.
در این زمینه به نظر می‌رسد روانشناسان برای تأثیرگذاری بیشتر باید با فضای ورزش هم آشنا شوند.
قطعاً. روانشناسی که در حوزه کاراته کار کرده با توجه به آشنایی که با جو این ورزش دارد، دیگر نمی‌تواند به اردوی تیم‌های فوتبال یا والیبال اعزام شود، در این صورت با توجه به اینکه ۳۸ تیم به بازی‌های آسیایی اعزام می‌شود، پس باید ۳۸ روانشناس هم همراه تیم‌ها می‌رفت. تعداد زیادی است و عقلانی و امکان‌پذیر نیست. باید هماهنگ شود و یک گروه روانشناسی با حضور چهار کارشناس تشکیل شود و بعد از بازی‌های آسیایی هم شروع به کار کند و برای المپیک هم گروه روانشناسی همراه تیم باشد که همه ورزشکاران المپیکی را بشناسد و با همه این‌ها کار کرده باشد و بتواند در محل مسابقات به آن‌ها مشاوره بدهد.
البته برخی مربیان با توجه به اینکه بیشتر با ورزشکار سر و کار دارند، معتقدند که علاوه بر بعد فنی از نظر روحی هم می‌توانند ورزشکار را آماده مسابقات کنند.
مربیانی که با دانش عمومی روانشناسی آشنا هستند می‌توانند با کار‌های روحی روانی‌ای که انجام می‌دهند، در غیاب یک روانشناس از نظر روحی روی ورزشکار تأثیرگذار باشند و در شکست‌ها و پیروزی‌ها به ریکاوری یک قهرمان کمک کنند. برای یک تیم ۲۰ نفره به عنوان مثال باید یک روانشناس در کنارشان باشد، اما خب نبود ساختار مناسب و همچنین منابع مالی باعث می‌شود این اتفاق نیفتد. با این حال با توجه به اینکه خودم هم ورزشکار بوده‌ام، هم مربی‌ام و هم پزشکم، قطعاً ضرورت حضور روانشناس در کنار تیم‌ها را تأیید می‌کنم، اما نه هر روانشناسی، بلکه کسی باید کنار تیم باشد که درس آن را خوانده باشد و با فضای ورزش آشنا باشد.
برای فرهنگ‌سازی به منظور پذیرش روانشناسان در اردو‌های ورزشی چه فعالیت‌هایی صورت گرفته؟
در فدراسیون کارگروه روانشناسی تشکیل شده که تقویت هم خواهد شد و با برگزاری دوره‌های تربیت روانشناس ورزشی، افراد برتر و باکیفیت‌تر را برای حضور در کنار تیم‌های ورزشی انتخاب می‌کنیم تا در فدراسیون‌ها کنار تیم‌ها کار کنند. در کمیته ملی المپیک هم کمیته‌ای اختصاصی با حضور روانشناسان تشکیل شده که در زمینه فعالیت‌های روحی و روانی ورزشکاران فعالیت می‌کند. البته در این بین معتقدم که نباید وظایف یک روانشناس را یک دکترای تربیت بدنی انجام دهد، چون اصولاً یک روانشناس بالینی با توجه به دانشی که آموخته می‌تواند روی روحیات ورزشکار کار کند و هر فرد در حوزه خودش فعالیت کند. روانشناسانی مانند دکتر حمزه که با شنا همکاری می‌کنند یا خانم دکتر سامع فعالیت‌های خوبی انجام می‌دهند و باید فعالیت‌های روحی و روانی به چنین متخصصانی که تجربه و علم آن را دارند، سپرده شود تا نیرو‌هایی به دست این افراد خبره و بقیه روانشناسان فعال تربیت شوند و در بین تیم‌های ورزشی برای مشاوره ورزشکاران پخش شوند.