سعید احمدیان/ روزنامه جوان- حواشی به وجود آمده درباره خدمت سربازی محمدحسین مرادمند و سیاوش یزدانی دو مدافع استقلال در هفته‌های اخیر سبب شده است بار دیگر ماجرای خدمت سربازی ورزشکاران حرفه‌ای و قهرمانان مطرح شود. با سردار مهرعلی باران چشمه، رئیس سابق تربیت بدنی ستاد کل نیروهای مسلح در این باره گفتگو کرده‌ایم.
بحث سربازی ورزشکاران حرفه‌ای دوباره نُقل محافل شده است، مسئله‌ای که با توجه به حضورتان در تربیت بدنی ستاد کل نیروهای مسلح زیاد با آن روبه‌رو بوده‌اید، چه شد که قوانینی مانند سرباز قهرمان تصویب شد؟ این قانون در حالی بود که امکان حضور ورزشکاران در تیم‌های نظامی برای انجام خدمت سربازی وجود دارد.
با توجه به اینکه ورزشکاران هر کشوری، افرادی هستند که برای کشورشان افتخارآفرینی می‌کنند و باعث عزت و افتخار در میادین بین‌المللی می‌شوند و پرچم کشور را برافراشته می‌کنند، به همین دلیل در همه کشور‌های دنیا تسهیلاتی برای این قهرمانان در نظر گرفته می‌شود. در ایران هم حدود ۲۰ سال قبل بود که به پیشنهاد مجلس و نمایندگان برای ورزشکاران تسهیلاتی در نظر گرفته و با کمک مجلس، ستاد کل نیروهای مسلح و سازمان تربیت بدنی وقت، قانونی برای معافیت ورزشکاران تدوین شد. در نهایت مقرر شد برای عده‌ای از ورزشکاران که در المپیک و پارالمپیک، جام جهانی و بازی‌های آسیایی مدال می‌گیرند، امتیاز‌هایی در نظر گرفته شود و از معافیت برخوردار شوند. طبق قانون نفرات اول تا سوم المپیک، تیم‌های اول و دوم جام جهانی و نفرات اول بازی‌های آسیایی از خدمت معاف می‌شدند و فرزند یکی از مدال‌آوران پارالمپیک هم از خدمت معاف می‌شد.
سه سال پیش هم شاهد وضع یک قانون جدید و دادن امتیاز‌های ویژه به ورزشی‌ها بودیم.
در اواخر حضورم در تربیت بدنی ستاد کل نیروهای مسلح با مسئله‌ای روبه‌رو بودیم که برخی بازیکنان لیگ برتر در حالی که در وسط نیم فصل بودند، سرباز می‌شدند و باید به خدمت می‌رفتند. در سال ۹۷ ستاد کل نیروهای مسلح با پیشنهادی که وزارت ورزش داده بود برای ورزشکاران رشته‌های فوتبال، بسکتبال و والیبال تسهیلاتی در نظر گرفت و ورزشکارانی که در لیگ برتر در این سه رشته حضور دارند با تأیید فدراسیون‌های مربوطه می‌توانند پس از ۲۸ سالگی به خدمت اعزام شوند. همچنین ورزشکاران سه رشته فوتبال، والیبال و بسکتبال که در تیم ملی عضو هستند تا پایان ۳۰ سال می‌توانند به فعالیت حرفه‌ای‌شان ادامه دهند و بعد به سربازی اعزام شوند. همچنین این امکان در صورت رایزنی وجود دارد ورزشکارانی که با تیم‌هایی قرارداد دارند و در میانه لیگ، ۲۸ سال را رد می‌کنند و سرباز هستند، می‌توانند تا پایان فصل در باشگاهی که هستند بمانند و پس از آن به خدمت اعزام شوند.
چرا فقط این سه رشته؟ یعنی بقیه رشته‌ها مشکلی نداشتند؟
بیشترین مکاتبات و درخواست‌هایی که برای تعویق سربازی می‌شد، مربوط به این سه رشته بود. رشته‌های دیگر اینطور نبود که مشکل نداشتند، اما خب بیشتر درخواست‌ها که توسط وزارت ورزش به ستاد کل فرستاده می‌شد، مربوط به این رشته‌ها بود. همان سال ۹۷ انتقاد می‌کردم که چرا فقط سه رشته فوتبال، بسکتبال و والیبال باید مشمول قانون ۲۸ سال و ۳۰ سال شوند و علاقه‌مند بودم که رشته‌هایی مانند کشتی، جودو، تکواندو و وزنه‌برداری که مدال آور المپیک هستند هم شامل این معافیت شوند، اما موافقت نشد. هر بخش یک نظری داشت و جمع‌بندی که انجام شد موافقت صورت نگرفت.
با این حال در ماجرای سربازی ورزشی‌ها به خصوص فوتبالی‌ها، شنیده‌هاحاکی از آن است که فوتبالیست‌هایی که در باشگاه استقلال و پرسپولیس قرارداد میلیاردی دارند، وقتی به تیم‌های نظامی برای انجام خدمت می‌روند، به جای اینکه تنها حقوق سربازی بگیرند، باشگاه‌ها قرارداد‌های جداگانه‌ای با این بازیکنان می‌بندند و مبالغ چند صد میلیونی به این بازیکنان داده می‌شود.
به باشگاه‌های تحت پوشش نیروهای مسلح ابلاغ شده که حق ندارند با بازیکنان قراردادی امضا و پولی پرداخت کنند. البته نه اینکه پولی به این فوتبالیست‌ها داده نمی‌شد بلکه تیم قهرمان می‌شد یا می‌برد، بازیکنان پاداش می‌گرفتند و پاداش بازیکنان سربازی مقداری بیشتر بود! من از باشگاه‌های مختلفی بازدید کردم، یک قرارداد با یک مبلغ خیلی کم با توجه به پروتکل‌های فدراسیون فوتبال امضا می‌شد، اما بازیکن سربازی که تأثیرگذارتر بود، پاداش اضافه می‌گرفت. مثل این نبود که مثل تیم‌های قبلی میلیاردی بگیرد و به همین دلیل بود که بازیکنان برای رفتن به سربازی مقاومت می‌کردند.
البته با وجود تعاملی که با ورزشکاران وجود داشته و امتیاز‌هایی که به آن‌ها داده شده است شاهد بودیم که برخی بازیکنان با گرفتن کارت‌های جعلی به دنبال این بودند قانون را دور بزنند.
اوایل دهه نود بود که برای تعدادی از ورزشکاران که بیشترشان مربوط به جنوب کشور بودند، باشگاه‌های فوتبال کارت جعلی گرفته بودند. با بیشتر بازیکنانی که با مدرک جعلی کارت پایان خدمت گرفته بودند، صحبت کردم، سرپرست تیم و دیگر افرادی که در باشگاه بودند دست به این کار می‌زدند و مبلغی از قرارداد بازیکن کم می‌کردند و به او کارت جعلی می‌دادند. این ورزشکار هم جوان ۱۸، ۱۹ ساله بوده و اغفال شده و این کار را قبول کرده است. البته همه کسانی که کارت جعلی داشتند و بیش از ۱۰۰ نفر بودند، به خدمت سربازی اعزام شدند و در تیم‌های لیگ برتری و دسته اولی نظامی خدمت‌شان را انجام دادند. تنها کسی که خدمت سربازی را با تعهد رئیس وقت فدراسیون فوتبال نرفت تا در مسابقات جام ملت‌ها حضور پیدا کند و بعد به ایران نیامد، آقای پولادی بود.
سردار! اگر فرد عادی اغفال می‌شد و کارت جعلی می‌گرفت، علاوه بر مجازات با اضافه خدمت روبه‌رو می‌شد، اما برای فوتبالیست‌ها این اتفاق نیفتاد و با توجه به اینکه چهره‌های مشهوری بودند هیچ برخوردی با آن‌ها نشد، بلکه اضافه خدمت‌شان هم بخشیده شد!
با توجه به تعامل و ارتباطاتی که با وزارت ورزش وجود داشت، درخواست مسئولان ورزش این بود که حالا که این افراد به اشتباه‌شان پی بردند، جریمه نشوند و خدمت‌شان را انجام دهند. این ارفاق هم نسبت به آن‌ها صورت گرفت.
با وجود این قوانین و ارفاق‌ها، اما به نظر می‌رسد همچنان دغدغه‌هایی درباره خدمت سربازی ورزشکاران حرفه‌ای وجود دارد و با وجود همراهی ستاد کل نیروهای مسلح، وزیر ورزش مهر امسال عنوان کرده بود برای متوقف نشدن قهرمانی ورزشکاران در سربازی باید راهکاری اندیشید، به نظر می‌رسد جامعه ورزش انتظارات بیشتری دارد.
اگر وزارت ورزش می‌خواهد تغییراتی ایجاد شود و تسهیلات جدیدی را اضافه بر قانون سرباز قهرمان می‌خواهد، باید مکتوب از ستاد کل نیروهای مسلح درخواست کند. این درخواست‌ها در ستاد کل نیروهای مسلح با حضور نماینده وزارت ورزش و سایر بخش‌های متولی بررسی می‌شود. این مطلب صرف گفتن نیست و آقای دکتر سجادی اگر درخواستی دارند، باید مکتوب ارائه کنند.
در سال‌هایی که در ستاد کل نیروهای مسلح حضور داشتید، حتماً با فشار‌هایی از بیرون برای معافیت و فرجه دادن به برخی ورزشکاران و اینکه از راه فراقانونی این مشکل حل شود، روبه‌رو بوده‌اید.
در ۱۱ سالی که در تربیت بدنی ستاد کل نیروهای مسلح حضور داشتم، حقیقتاً اصلاً اینطور درخواست‌هایی مطرح نشد، آن قدر با وزارت ورزش تعامل داشتیم و ارتباط‌مان نزدیک بود که اگر مشکلی بود حل می‌کردیم. برخی اوقات می‌دیدیم که ورزشکاران سرباز سه ماه آخر خدمت‌شان است و طوری بود که اگر قراردادی با تیمی برای فصل آینده نمی‌بستند، یک سال عقب می‌افتادند، ما آن زمان که از دکتر فیروزآبادی رئیس وقت ستاد کل نیروهای مسلح مجوز گرفته بودیم این سربازان می‌توانستند سه ماه آخر بروند قرارداد ببندند و در لیگ برتر فعالیت کنند. یک فرصت و امتیاز برای ورزشکاران بود و خیلی از مشکلات را حل می‌کرد. از آن طرف هم برای ورزشکارانی که دو، سه ماه مانده بود که لیگ تمام شود و سرباز می‌شدند و باید به خدمت می‌رفتند، درخواست می‌دادیم که تا آخر لیگ بمانند و بعد از آن سربازی بروند.
البته برخی مدیران رویه غلطی در پیش گرفته‌اند و با وجود این امتیاز‌ها و حمایت‌ها به دنبال این هستند که به هر طریقی بگویند که خون ورزشکاران رنگین‌تر است و به نوعی خواهان مماشات با مشمولان ورزشکار شوند، چه صحبتی در پایان با آن‌ها دارید؟
خدمت سربازی یک امر مقدس است و هر کس طبق قانون و براساس چارچوبی که تعیین شده است، باید به خدمت اعزام شود. موضوع سربازی را نباید به دلیل یک یا دو ورزشکار زیر سؤال ببریم، سربازی قداستی دارد که باید حفظ شود. ما نباید برای چند ورزشکار کاری کنیم که به اصل این موضوع خدشه وارد شود و هیاهو ایجاد نماییم. باید این مسئله مسیر طبیعی خود را طی کند تا ورزشکار هم بداند که باید خدمت سربازی بیاید و در تیم‌های نظامی حضور داشته باشد. نگاه سرلشکر باقری رئیس ستاد کل، سردار زاده کمند معاون نیروهای انسانی ستاد کل و سردار مهری رئیس سازمان نظام وظیفه به ورزشکاران، نگاه خوب و همراه با تعامل است که این قهرمانان به افتخارآفرینی‌شان ادامه دهند.