سعید احمدیان/ روزنامه جوان- چند روزی است با عرضــه ۱۰ درصد سهام استقلال و پرسپولیس در فرابورس، خصوصی‌سازی سرخابی‌ها کلید خورده است و آنطور که رئیس سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرده با عرضه سهام دو باشگاه دولتی قرمز و آبی و پایتخت، رکورد پذیره‌نویسی شکسته شده است. حسین قربان‌زاده گفته است: «در بیشترین پذیره‌نویسی سال ۱۴۰۰، ۱۵۰ هزار نفر شرکت کردند، در صورتی که امروز ۲۵۰ هزار نفر برای پرسپولیس و ۲۱۰ هزار نفر برای استقلال شرکت کردند، آن‌هم با این حجم فضای تخریبی که ناجوانمردانه در مورد این باشگاه‌ها وجود داشت.» در چنین شرایطی دوشنبه شب در سالن همایش‌های کمیته ملی المپیک تهران، چهره‌های مطرح فوتبالی و اقتصادی کشور در جشن واگذاری سهام سرخابی‌ها دور هم جمع شدند تا شروع واگذاری دو تیم را جشن بگیرند. نکته قابل تأمل و مشترک در صحبت‌های تمام مسئولان ورزشی و اقتصادی تأکید بر این است که با واگذاری، دو تیم استقلال و پرسپولیس به مالکان اصلی‌شان که مردم هستند، برمی‌گردند. تأکید بر مردمی بودن این حرکت از جهات زیادی قابل توجه بود.
همه چیز به خاطر مردم!
صحبت‌های دوشنبه شب مسئولان حاضر در جشن واگذاری سهام سرخابی‌ها را مرور می‌کنیم، صحبت‌هایی که کلیدواژه مشترک‌شان کلمه مردم است. حمید سجادی، وزیر ورزش این اتفاق را یک کار مردمی و انقلابی عنوان کرده است: «قبل از انتخابات با جمعی از ورزشکاران خدمت آقای رئیسی رسیدیم و آقای مظلومی در آنجا از ایشان خواست در صورت رئیس‌جمهور شدن دستور به خصوصی شدن دو باشگاه بدهند که ایشان هم قول به این کار دادند. واقعاً یک کار مردمی و انقلابی رقم خورده است.»
سیداحسان خاندوزی، وزیر اقتصاد هم خصوصی‌سازی را سبب افزایش نظارت مردم می‌داند: «خصوصی‌سازی علاوه بر کاهش محدودیت‌ها، راه و ابزاری برای اصلاح ساختار در فوتبال کشور و بهبود عملکرد، شفافیت، حرفه‌ای شدن و از همه مهم‌تر نظارت عامه مردم بر این دو باشگاه است.»
حسین قربان‌زاده، رئیس سازمان خصوصی‌سازی هم واگذاری سهام به مردم را تأکید رئیس‌جمهور دانست: «روزی که برای پیگیری امور به وزارت ورزش و جوانان رفتم، دکتر سجادی برخلاف دیگران، بدون هیچ دغدغه‌ای گفتند، فقط بگویید ما چه کاری باید انجام دهیم، چون تأکید رئیس‌جمهور بر واگذاری استقلال و پرسپولیس به مردم است.»
علی بهادری‌جهرمی، سخنگوی دولت هم گفته است که دولت از حق خودش در استقلال و پرسپولیس گذشته و آن را به مردم داده است: «دولت مصمم است مدیریت دو باشگاه مردمی را به خود مردم تفویض کند. این نگاه دولت، نگاه خود مردم، استقلال و پرسپولیس و هواداران عزیز هر دو باشگاه است. دولت امتیاز خودش را که اولویت بوده سلب کرده و اجازه داده به مردم واگذار شود.»
مصطفی آجورلو، مدیرعامل استقلال هم خصوصی‌سازی سرخابی‌ها را قدمی در مردمی شدن اقتصاد عنوان می‌کند: «مشکل اقتصاد ما مردمی شدن آن و کمک گرفتن از مردم در اقتصاد است که فرایند واگذاری سهام این دو باشگاه به مردم می‌تواند الگویی متفاوت در اقتصاد کشور باشد.»
رضا درویش، مدیرعامل باشگاه پرسپولیس هم معتقد است واگذاری سهام سبب عملیاتی شدن مالکیت مردم در دو باشگاه بزرگ پایتخت می‌شود: «در بحث فروش سهام در فرابورس شاهد سیل مشارکت هواداران بودیم که حضور آن‌ها به عنوان مالکان باشگاه عملیاتی شد.»
تجربه‌های تلخ گذشته تکرار نشود
در شرایطی مسئولان وزارت ورزش و وزارت اقتصاد، نقش مردم در واگذاری سهام دو باشگاه را پررنگ عنوان می‌کنند که تجربه‌های گذشته خصوصی‌سازی و واگذاری بخش‌های دولتی به بخش خصوصی در بسیاری از موارد شکست خورده است، به خصوص که در این تجربه‌ها هم عنوان می‌شد که قرار است کار به مردم واگذار شود. با این حال بررسی این خصوصی‌سازی نشان داد که با توجه به درست طی نشدن مسیر واگذاری‌ها، خیلی از واگذاری‌ها نه‌تن‌ها مشکلات را کمتر نکرده، بلکه بیشتر هم کرده است. مثال آشکار آن در فوتبال است، در حالی مسئولان اصرار بر مردمی بودن این کار دارند که تجربه خصوصی‌سازی باشگاه‌های دولتی و حاکمیتی مانند راه‌آهن، پاس و تراکتور بیانگر آن است که هیچ کدام از این باشگاه‌ها تجربه خوشایندی ندارند و به جرئت می‌توان گفت که این واگذاری‌ها شکست خورده است. به همین خاطر به نظر می‌رسد واگذاری دو تیم استقلال و پرسپولیس هم اگر در یک فضای احساسی و به دور از ضابطه صورت گیرد، نمی‌تواند به بهبود شرایط دو تیم کمک کند.
هر چقدر هم بر نقش مردم و سپردن کار به دست مردم توسط مسئولان تأکید شود، اما بستر واگذاری‌ها بر اساس تجربه‌های قبلی و همچنین یک مسیر درست نباشد باید منتظر تکرار تجربه‌های تلخ گذشته خصوصی‌سازی باشگاه‌های فوتبال این‌بار در استقلال و پرسپولیس باشیم. اتفاقی که با توجه به هواداران چندده میلیونی دو تیم و همچنین میزان تأثیرگذاری دو تیم در جامعه می‌تواند بحران‌زا شود. به همین خاطر تأکید تنها بر نقش مردم بدون در نظر گرفتن شرایط سبب می‌شود خصوصی‌سازی استقلال و پرسپولیس در مسیر درستی قرار نگیرد و ضربه اصلی به سرمایه‌هایی وارد شود که برای مردم بیشتر از یک تیم فوتبال اهمیت دارد.
مدیریت درست شود همه چیز درست می‌شود
در حالی با پذیره‌نویسی ۱۰ درصد سهام سرخابی‌ها، واگذاری دو تیم آغاز شده که به نظر می‌رسد مهم‌ترین معضل و ضعف استقلال و پرسپولیس، مدیریت دو تیم است و اگر قرار است با واگذاری سهام دو تیم که در روز‌های اخیر بیشتر جنبه شو و نمایش داشته است در بخش مدیریت در بر همان پاشنه سابق بچرخد، معضلات دو تیم با خصوصی‌سازی هم حل نخواهد شد. یکی از مهم‌ترین ایراد‌ها به استقلال و پرسپولیس در دو دهه گذشته، مدیریت ناکارآمد و غیرمتخصص دو تیم است که افراد با رانت‌های سیاسی، گروهی و اقتصادی، بدون اینکه شایستگی لازم را داشته باشند به صندلی مدیریتی سرخابی‌ها رسیده‌اند.
خروجی حضور چنین مدیریتی هم حیف و میل بودجه چندصد میلیاردی سالانه از بیت‌المال است که صرف قرارداد‌های بدون ضابطه و چندده میلیاردی دو باشگاه شده و لیست طولانی از بدهکاران بجا مانده است. پولی که از جیب همان مردمی پرداخت شده است که مدیران ورزش و اقتصادی با خصوصی‌سازی سنگ‌شان را به سینه می‌زنند و اگر قرار است با خصوصی‌سازی تغییری به نفع مردم صورت بگیرد، خانه‌تکانی مدیریتی در دو باشگاه و حضور مدیران کارآمد و متعهد است، اتفاقی که باعث می‌شود مانند امروز شاهد ریخت و پاش از جیب مردم در دو باشگاه استقلال و پرسپولیس نباشیم.