سعید احمدیان/ شماره 2 ماهنامه اندیشه آینده- «با یک کلیک، پول پارو کن»،« در دنیای خود زندگی کنید، در دنیای ما بازی کنید، میلیونرشدن حق شماست» شعارهایی که با تبلیغات خوش و آب و رنگ و لاکچری ترکیب می‌شود و روی سایت‌های شرطبندی و قمار قرار می‌گیرد تا مشتریان بیشتری را جذب کند. سایت‌هایی که روی پیش بینی‌های ورزشی و به خصوص فوتبال با توجه به محبوبیت و هوادارن زیادی که دارد، حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند و با وعده‌های دلفریب سعی در جذب جوانان بیشتری برای شرکت در شر ط بندی‌ها دارند تا با پمپاژ رویای یک شبه پولدار‌شدن، حساب‌های بیشتری را خالی‌تر از روز قبل کنند.بازاری که سود کلانی برای گردانندگانش دارد و صحبت از گردش 5هزار میلیارد تومانی سالانه سایت‌های شرطبندی و روزانه یک میلیاردی سایت‌های شرطبندی فوتبال در ایران است.
برگه‌های وسوسه
تا 3 دهه پیش که مانند امروز خبری از گوشی‌های هوشمند و اینترنت پرسرعت نبود، شرط‌بندی‌های فوتبال در ایران شکل دیگری داشت و به شکل برگه‌هایی به اسم توتو هواداران خاص خودش را در شمال کشور داشت. توتو، برگه‌های پیش بینی نتایج فوتبال بود که این قابلیت را داشتند که می شد بر روی نتایج بازی‌های فوتبال اعم از بی‌اهمیت‌ترین تا مهم‌ترین آنها شرطبندی کرد. البته توتو به نوعی یک بازی قدیمی ایتالیایی برای پیش بینی نتایج فوتبال است و ریشه در این کشور قدیمی اروپایی دارد. در کشوری مثل ایران که فوتبال طرفداران زیادی دارد و عده ی زیادی شنبه‌ها و یکشنبه‌شب‌های خود را به تماشای مسابقات فوتبال اروپایی سپری می کنند، پدیده ای مانند توتو هم به سرعت توانست گسترش پیدا کند. برگه‌های توتو متناسب با بازی‌های هفتگی فوتبال در ایران و سراسر دنیا طراحی شده‌اند و تنوع جالبی دارند. از بازی های لیگ ایران گرفته تا لیگ برزیل و حساس ترین بازی‌های اروپایی همگی در برگه های توتو قابل رؤیت هستند وهر برگه معمولا دارای ۱۵ مسابقه فوتبال است.
کاغذهای توتو بیشتر در قهوه خانه‌ها و یا کیوسک‌ها قابل خریداری هستند و بسته به اهمیت بازی‌های درج شده بر روی کاغذ دارای قیمت‌های متفاوتی هستند، از ده هزار تومان گرفته تا حتی چندین میلیون تومان. این کاغذها در هر شهر دارای نمایندگانی است که کاغذها را به همراه مبالغ مورد نظر جمع آوری می‌کنند و سپس در صورت برنده شدن هر شخص با او تماس می‌گیرند و پول را از طریق کارت به کارت یا حضوری به وی تحویل می‌دهند.
غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی نماینده سابق رشت، رواج پدیده توتو در شمال و استان گیلان، را به دلیل معضل بیکاری دانسته بود:«در شمال کشور بیکاری بیداد می‌کند. توجه داشته باشید که اخراج کارگران، بی‌مسئولیتی دستگاه‌ها و بزرگ کردن بحث تحریم ساده‌ترین راه است. همه این کاستی‌ها باعث شده بیشتر مردها، پیر و جوان هم ندارد، به قهوه‌خانه‌ها رو بیاورند و آنجا یا خارج از این محل‌ها دست به شرط‌بندی‌هایی مانند توتو بزنند.»
البته شرط‌بندی‌های فوتبال تنها محدود به پیش بینی نتیجه نهایی بازی نیست و در طول بازی روی کرنر، اوت دستی، کارت زرد و قرمز و حتی تعداد خطا‌های دو تیم هم شرطبندی صورت می گیرد. در یک دهه گذشته با افزایش سرعت اینترنت، شرطبندی فوتبال شکل جدیدی به خودش گرفته و دیگر مانند گذشته نیازی نیست به روزنامه فروشی یا قهوه‌خانه محل‌تان بروید، بلکه تنها با داشتن یک گوشی هوشمند و اینترنت می‌توانید در هر کجای دنیا و در هر وضعیتی، وارد سایت های شرطبندی شوید و با واریز کردن هر مبلغی که میخواهید در پیش بینی‌هایی مسابقات فوتبال شرکت کنید.فارغ از آنکه حتی به این فکر کرده باشید که 95 درصد کسانی که سرمایه‌شان در قمار فوتبال یا هر چیز دیگری می‌گذارند، با جیبهای خالی به خانه بر می‌گردند!
رویای یک پول بادآورده با شرطبندی خیلی زودتر از آنچه که فکرش را بکنند برایشان نقش برآب می‌شود. مانند امیر علی که بخشی از زندگی‌اش را در قمار باخته است، روایتی که او سال گذشته در گفتگو با یکی از روزنامه‌ها اینطور شرح داده است:«هفته اول روی برد یکی از تیم‌های صدرنشین لیگ آن هم بالای یک گل شرط بستم. این تیم در آن بازی با اختلاف ۲ گل برنده شد و ۵۰۰ هزار تومانی که کاشته بودم ۲ میلیون تومان شد. موفقیت بزرگی بود، ولی مدتی بعد فهمیدم خیلی‌ها با برد شروع می‌کنند و این همان درباغ سبز نشان دادن است.شرطبندی ادامه پیدا کرد، ولی شرایطی پیش می‌آید که نمی‌توانی بزنی بیرون. آن‌قدر ادامه دادم تا اینکه متوجه شدم ۶۰ میلیون تومان باخته‌ام. شرطبندی فوتبال دقیقاً با روان انسان بازی می‌کند و تلاش می‌کنی پول‌هایی را که باخته‌ای زنده کنی، ولی باز هم می‌بازی.»
فوتبالیست پرحاشیه پیشانی سایت شرطبندی
البته چنین ضرر و زیان‌های شدید مالی هم سبب نمی‌شود، تب این سایت‌ها کم شود و همچنان گردانندگان سایت‌های شرطبندی به شکل‌های مختلف به دنبال جذب افراد بیشتری هستند و حتی پای بازیکنان سابق فوتبال هم برای شرطبندی به سایت‌های قمار باز شده و شاهد هستیم که در ترکیه که به بهشت گردانندگان این سایت‌ها تبدیل شده‌است، برخی از چهره‌هایی که در یک دهه گذشته در تیم‌های معروف پایتخت بازی کرده‌اند هم با راه‌اندازی سایت شرطبندی وارد این بازار شده‌اند، چهره‌هایی که حضورشان بنا به نظر سرکردگان بنگاه‌های قمار راهی برای کشیده‌شدن افرادی بیشتری به سمت رویایی است که در پایان به یک کابوس ختم می‌شود. کابوسی در آن خبری از یک شبه پولدار‌شدن، درآمدهای میلیون دلاری، خانه و ماشین آنچنانی نیست و همه آن رویافروشی‌ها طنابی است که آنها را به ته به چاه بکشد.
یکی از این بازیکنان مشهور فعال در شرطبندی پیام صادقیان است، بازیکن سابق باشگاه پرسپولیس که با توجه به حواشی زیاد با وجود استعدادی که داشت نتوانست در فوتبال ایران درخشش را ادامه دهد و سال 98 برای ۱۵ سال از هرگونه فعالیت فوتبالی محروم شد.دلیل این اقدام کمیته اخلاق فدراسیون فوتبال و صدور یکی از سنگین‌ترین حکم‌های تاریخ این کمیته، مشارکت صادقیان در تاسیس و اداره سایت‌های شرطبندی بود، کاری که برای فوتبالیست‌ها در همه جای جهان ممنوع است.
صادقیان که اما همیشه به حاشیه علاقه داشت، با یک خودزنی وارد این حوزه ممنوعه شد. او در سایت شرط‌بندی‌اش در معرفی خودش نوشته است:«پیام صادقیان مهاجم اسبق پرسپولیس که سابقه حضور در باشگاه ذوب‌آهن اصفهان را نیز در کارنامه خود دارد.پس از محرومیت و حذف ناجوانمردانه از دنیای فوتبال ایران تصمیم گرفت در دنیای سایت‌های پیش بینی ورود کند.وی اکنون دارای دو سایت پیش بینی با نام های: 69 بت و PS11 است که اولین سایت وی PS11 است.»
نام صادقیان در اعترافات میلاد حاتمی یکی از گردانندگان سایت‌های شرطبندی که شهریور امسال از تلویزیون پخش شد، به عنوان سردمداران سایت‌های قمار مطرح شد.حاتمی در این مستند سرشاخه‌های سایت‌های قمار و شرطبندی را ترسیم می‌کند. در میان این سرشاخه‌ها، نام چهره‌های جنجالی شبکه های اجتماعی یا به اصطلاح شاخ‌های مجازی همچون ندا یاسی، امیر تتلو و پیام صادقیان، فوتبالیست سابق، پویان مختاری، علیشمس و… دیده می‌شود اما بیش از همه، نام پیام صادقیان برای کاربران فضای مجازی و رسانه‌ها قابل توجه بود.
البته میلاد حاتمی نیز از حضور او در میان سرشاخه تعجب می‌کند و در اعترافات خود می‌گوید:« پیام صادقیان جزو کسانی است که سایت مادر (سایت‌هایی که چند سایت دیگر را به عنوان زیر شاخه دارند) دارد. از حضور او واقعا تعجب می‌کنم چرا که هم فوتبالیست بوده و هم موقعیت خیلی خوبی در ایران داشته و درآمد خیلی خوبی هم به دست می‌آورد. تعجب کردم چطور جذب چنین شبکه‌ای شده است.» در پایان برنامه نیز مجری مستند به نقل از مقامات امنیتی می‌گوید پیام صادقیان و دیگر چهره‌ها تحت تعقیب قرار گرفته و جزو افرادی هستند که در لیست اعلان قرمز قرار دارند و در صورت دستگیری بلافاصله به پلیس ایران تحویل داده می‌شوند.
تشکیل باند شرطبندی با حضور بازیکنان
شرطبندی در فوتبال با توجه درآمد چند هزار میلیاردی سبب شده تا مافیای قمار، با تشکیل باندهایی روی برخی بازیکنان، مربیان و داوران هم در کشورمان نفوذ پیدا کنند و برای برنده شدن در شرط‌بندی‌هایی که در یک مسابقه انجام می‌دهند، با پول‌هایی که رد و بدل می‌کنند، نتایج بازی را تعیین کنند. یک پدیده خطرناک که شائبه تبانی را به یکی از دغدغه‌هایی تبدیل کرده که در برخی مواقع با توجه به ثبت شدن یک نتیجه مشکوک مطرح می‌شود و حتی صدای اعتراض برخی تیم‌ها را که مدعی هستند نتایج‌شان خروجی برخی شرط‌بندی‌ها است، بلند کرده‌است.
دی ماه سال گذشته بود که تیم نساجی که برای ماندن در لیگ برتر فوتبال وضعیت دشواری داشت، در یک بیانیه شدیدالحن، مدعی نفوذ سایت‌های شرطبندی در نتایجی شد که برای این تیم به دست می‌‌آمد. در بخشی از بیانیه نساجی آمده‌بود:«در این 9 هفته، اشتباهات داوری، بیش از 8 امتیاز از باشگاه نساجی گرفته، آیا حق یک باشگاه خصوصی و سرمایه‌گذار این است؟ به‌گواه اکثر کارشناسان داوری، در دیدار نساجی و پیکان، در حق نساجی اجحاف و گل صحیح تیم ما مردود اعلام شده است...قصد تهمت نداریم اما برخی اتفاقات محرز در بازی‌ها، باعث می‌شود که ناخودآگاه اثرگذاری سایت‌های شرطبندی، مهندسی داوری و ... را در لیگ برتر احساس کنیم!»
البته ماجرای شرط‌بندی‌ها و رقم خوردن نتایج عجیب و غریب هر چه به لیگ‌های دسته پایین تر فوتبال برویم، پررنگ‌تر می‌شود. مانند آخرین رسوایی تبانی و شرطبندی که در جریان یکی از بازی‌های لیگ دسته دوم فوتبال رقم خورد و حتی منجر به صدور حکم توسط فدراسیون فوتبال شد. این در حالی است که خیلی از شائبه‌هایی که برخی از اهالی فوتبال در مصاحبه‌های جنجالی درباره شرطبندی افشا می‌کنند، با توجه به نبود مستندات به جایی نمی‌رسد.
23 تیر امسال بود که در هفته پایانی لیگ دسته دوم تیم شهید قندی که نیاز به یک برد پر گل برای سقوط نکردن به دسته سوم داشت، با نتیجه 10 بر یک تیم سردار بوکان را شکست می‌دهد. این در حالی بود که بازی رفت دو تیم با تساوی به پایان رسیده بود. تیم بوکان در بازی ماقبل آخر هم 7 گل از شهرداری بندر عامری دریافت کرده‌بود و دریافت 17 گل در دو بازی پایانی، شائبه دخالت بنگاه‌های شرطبندی را در نتایج این بازی‌ها، پررنگ کرد.
چنین شکست‌های غیرمنتظره ای حتی سبب شد تا سرمربی سردار بوکان هم عملکرد مشکوک شاگردانش را در بازی برابر شهید قندی تائید کند:« در بازی با شهید قندی در دقیقه ۷ متوجه شدم بازیکنان فقط به توپ نگاه می‌کنند تا موقعیت به شهید قندی برسد.» فدراسیون فوتبال هم در نهایت در خصوص تخلفات تبانی و شرطبندی در لیگ دسته دوم فوتبال کشور، در احکامی بی‌سابقه حکم به سقوط سردار بوکان به لیگ استانی و محرومیت‌های طولانی مدت برای برخی بازیکنان و مسئولان این تیم داد.
این برای اولین بار در سال‌های اخیر بود که فدراسیون فوتبال اینچنین درباره یک پرونده شرطبندی در فوتبال به صورت قاطع وارد عمل شد و بدون تساهل و چشم پوشی از تخلفاتی که صورت گرفته بود، رای به برخورد با متهمان داد. رویکردی که می‌تواند در جلوگیری از پدیده شرطبندی در فوتبال موثر باشد و آن را کاهش دهد. البته در این بین فدراسیون فوتبال با افزایش نظارت‌ها در لیگ های دسته‌های پایین تر که احتمال تبانی و شرطبندی با توجه به اینکه کمتر در کانون توجه هستند، بیشتر است، می‌تواند با این ناهنجاری‌ها که سلامت و وجهه فوتبال را زیر سوال می برد، مقابله کند تا اتفاقاتی که 23 تیر امسال در ورزشگاه شهید قندی یزد رخ داد، دیگر تکرار نشود. به خصوص که در در چنین مواردی مصلحت اندیشی و سفارش‌های افراد صاحب نفوذ نباید برخورد فدارسیون فوتبال با افرادی که متهم به شرطبندی در مسابقات هستند، را تحت تاثیر قرار دهد.
قدم‌های نیمه‌کاره مجلس
البته پدیده شرطبندی علاوه بر فدراسیون فوتبال و باشگاه‌ها، یکی از دغدغه‌های مجموعههای خارج از فوتبال نیز بوده است که در مقاطع مختلف به آن ورود کرده اند. مانند مجلسی‌ها که در پرونده فساد در فوتبال که توسط نمایندگان در سال 94 گردآوری شده بود، به این معضل اشاره کرده بودند.
در بخش «ک» پرونده فساد در فوتبال که روز 4 بهمن 94 در صحن علنی مجلس قرائت شده بود، درباره شرطبندی در فوتبال آمده بود:«شرطبندی یکی از پدیده‌های منفی رو به رشد در عرصه ورزش کشور، خصوصاً مسابقات فوتبال شده است. این پدیده باعث شده تا عده‌ای برای برنده شدن در شرط‌بندی‌ها به تبانی با برخی بازیکنان و داوران روی آورند. این پدیده منفی، عمدتا از طریق سایت‌های شرطبندی و همچنین فروش اوراق پیش‌بینی نتایج مسابقات داخلی و خارجی صورت می‌پذیرد.بدیهی است، نقش شرطبندی در نتایج ورزشی تاثیرگذار بوده و در این خصوص، علاوه بر برخی از بازیکنان، تعدادی از داوران نیز می‌توانند با باندهای شرطبندی در تغییر نتایج تیم‌ها تاثیرگذار باشند که شواهدی از این دست موجود است.
سایت‌های شرطبندی در کشور ما تحت عنوان پیشگویی مسابقات فوتبال، فعال بوده و تبلیغات آنها توسط برخی رسانه‌ها و سایت‌ها، پیامک‌های ارسالی از طریق مخابرات و ... انجام می‌پذیرد.مسئولین سایت‌ها فوق و بخشی از افراد با اخذ مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر ارگان‌ها با انتشار فرم‌هایی در مراکز فرهنگی و کیوسک‌های مطبوعاتی و یا فضای مجازی، به فعالیت خود ادامه می‌دهند.شرطبندی به دو روش سنتی و برخط (آنلاین) انجام می‌گیرد که در روش سنتی، شرط‌بندی‌ها پاتوق‌هایی در نقاط مختلف شهر دارند که با تجمع، مبادرت به شرطبندی با موضوعات نتیجه مسابقه، اولین کرنر، اولین گل، اولین پنالتی یا اولین اوت می‌کنند.هر دو روش، باعث اعتیاد برخی خانواده‌ها به این امر، وارد آمدن لطمه به چرخه اقتصادی کشور، ورود لطمات مادی به قشر آسیب‌پذیر جامعه، خروج ارز از کشور و همچنین ایجاد فساد و تبانی در بدنه فوتبال و گسترش و تسری این موضوع به سایر رشته‌های ورزشی و تحصیل مال نامشروع می‌گردد.
به طوری که در مواردی، عناصر پشت صحنه این شرط‌بندی‌ها برای نتیجه برد، وارد مذاکره با بازیکنان و داوران می‌شوند تا مطابق پیش‌بینی آنها برخی اقدامات در داخل زمینه مسابقه صورت گیرد را انجام دهند که خود یکی از دلایل مهم در ایجاد فساد در این ورزش بوده است.وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در یک مورد، با توجیه اینکه درصد قابل توجه درآمد حاصله، صرف ورزشکاران از کار افتاده می شود، به یکی از مجموعه‌ها مجوز فعالیت داده است و برخی از کارکنان سابقه سازمان لیگ در این خصوص فعالیت‌هایی داشته‌اند. در زمینه شرطبندی، پلیس فتا اقدامات قابل تامل و در خصوص سایت‌های شرطبندی در شمال کشور، دستگیرهایی داشته است.»
معضلی که سبب شده تا حتی در آبان‌ماه امسال نمایندگان مجلس هم برای مبارزه با آن وارد عمل شوند و با کلیات طرح اصلاح موادی از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی درباره شرطبندی و قمار اینترنتی موافقت کنند تا مسئله ای که با توجه به گسترش تکنولوژی، روز به روز دسترسی به آن آسان‌تر می‌شود، را مهار و با آن مقابله کنند تا بخش‌های مختلف از جمله فوتبال از ضربه‌هایی که این پدیده وارد می کند، محفوظ بمانند.
البته به نظر می‌رسد که مجلس باید علاوه بر وضع قوانین سخت‌گیرانه، درباره اجرای قانون و همچنین سرنوشت تحقیق و تفحص هایی که در حوزه فساد در فوتبال و از جمله شرطبندی انجام می‌دهد، قاطعیتی بیشتری را به خرج دهد. به خصوص که با وجود مستندات محکمی که در پرونده مجلس درباره شرطبندی در فوتبال دیده می‌شد اما این پرونده گفته می‌شود در بایگانی بهارستان خاک می‌خورد و به قوه‌قضائیه ارجاع نشده‌است. این در شرایطی است که یکی از مهم‌ترین قدم‌ها برای برخورد با پدیده‌هایی مانند شرطبندی، تسریع در ارسال پرونده‌ها به نهادهای قضایی جهت برخورد با متهمان است. حال آنکه با وجود گذشت 4 سال از قرائت این پرونده در هیچ بخشی از جمله شرطبندی به نتیجه خاصی نرسیده است تا همچنان سایت‌های شرطبندی با شعارهای «با یک کلیک، پول پارو کن»،« در دنیای خود زندگی کنید، در دنیای ما بازی کنید، میلیونرشدن حق شماست» بیش از گذشته برای تاراج جیب ایرانیان با یکدیگر کورس بگذارند.