سعید احمدیان- انگار ماه فرودین برای فوتبال ایران با اتفاقات ناگوار می خواهد عجین باشد، از 5 فرودین 1384 که 7 تماشاگر بازی ایران و ژاپن پس از پایان مسابقه به دلیل بسته شدن برخی درهای خروج استادیوم آزادی زیر دست و پا جان‌شان را از دست دادند تا 9 فروردین 1401 که در حاشیه دیدار ایران و لبنان در ورزشگاه امام رضا(ع) مشهد، هم به بانوان با وجود بلیط فروشی اجازه ورود به استادیوم ندادند و هم برای متفرق‌کردن‌شان اسپری فلفل به صورت‌شان زدند. با گذشت یک هفته از آن مسابقه جنجالی تیم ملی در مشهد، واکنش ها به این اتفاق تلخ ادامه دارد و در تازه ترین واکنش هم دوشنبه شب معاون زنان دولت ابراهیم رئیسی در گفت‌و‌گویی تلویزیونی واکنش تندی به این اتفاق داشت و حتی احتمال عامدانه‌بودن آن را نیز مطرح کرد.
انسیه خزعلی گفته است:« این واقعه ناگوار بود و می شود گفت علاوه بر بد‌سلیقگی و بی‌تدبیری، به نظر می رسد نوعی برنامه‌ریزی غیر هوشمند و یا نوعی تعمد از سوی برخی مسئولین در کار بود.افراد مختلفی در این موضوع دخیل بودند. به طور قطع از مهمترین سیاست‌های دولت مردمی، حفظ احترام و کرامت زنان است. رئیس جمهوری در مورد این موضوع و خدشه دار شدن احترام بانوان خیلی حساسیت نشان داد و بسیار متاثر شد و خیلی سریع دستور پیگیری داد. الان هم به طور مکرر پیگیر جمع‌بندی و معرفی مسببان و اعمال غلط هستیم. بخشی از این کار غیر دولتی است و بخش مرتبط با دولت نیز مدیریت مناسب با سیاست‌های دولت را نداشته است.»
چرا مشهد؟!
با وجود شرایط حاکم بر مشهد با توجه به محدودیت‌هایی که برای زنان وجود دارد از یک طرف و الزام فیفا برای حضور بانوان در بازی‌های ملی از طرف دیگر، انتخاب این شهر در اواخر سال گذشته برای میزبانی از آخرین بازی ایران در انتخابی جام جهانی 2022 قطر عجیب و قابل تامل بود.
با این حال مسئولان فدراسیون فوتبال بدون توجه به این مسائل و مشکلات احتمالی، در پایان سال گذشته مشهد را برای میزبانی از بازی ایران و لبنان انتخاب کردند، مسابقه‌ای که قرار شد در ورزشگاه امام رضا(ع) برگزار شود. احسان اصولی عضو مشهدی هئیت رئیسه فدراسیون فوتبال که سخنگویی فدراسیون را هم بر عهده دارد، دلایل انتخاب مشهد را اینطور بر شمرده بود:« در این موضوع ۲ هدف اساسی و مهم را دنبال می‌کردیم.هدف اول ما برکت گرفتن و تبرک جستن از بارگاه ملکوتی حضرت علی ابن موسی الرضا(ع) قبل از دیدارهای جام جهانی به عنوان آخرین بازی رسمی تیم ملی بود تا به پابوس این حضرت برسیم. دومین دلیل هم این بود که در راستای سیاست تمرکززدایی از ظرفیت‌های اماکن ورزشی شهرها و مراکز استان‌ها که می‌توانند میزبان رویدادهای مهم و بین‌المللی ورزشی باشند استفاده شود. باید این ظرفیت مشهد دیده می‌شد.»
یکی از نمایندگان مجلس هم در توئیتر خبر از آن داد که انتخاب مشهد، تصمیم هئیت رئیسه فدراسیون فوتبال بوده است و وزارت ورزش در این تصمیم نقشی نداشته و حتی نگران برگزاری مسابقه در بیرون از پایتخت نیز بوده است.احمد امیر آبادی در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: « نزد محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور بودم که وزیر ورزش و جوانان با معاونان آمدند مخبر دلایل انتخاب مشهد برای مسابقه ایران و لبنان و گنجایش ورزشگاه در اوضاع کرونایی را پرسیدند.وزیر ورزش و جوانان در پاسخ گفت تصمیم هیات رئیسه فوتبال به خصوص آقای اصولی که اهل مشهد هست، این است. دولت نگران ظرفیت ورزشگاه بود اما فیفا می گوید فدراسیون فوتبال مستقل است.»
اسپری فلفل به جای تماشای فوتبال
با این حال یکی از مهمترین نگرانی‌ها درباره برگزاری مسابقه در مشهد، ورود بانوان به استادیوم بود، اگر چه در ابتدا اعلام شد با توجه به وضعیت زرد مشهد، مسابقه ایران و لبنان بدون تماشاگر برگزار می شود اما این تصمیم مورد انتقاد زیادی قرار گرفت، به خصوص که با برداشته‌شدن محدودیت‌های کرونایی، مشهد در ایام عید میزبان میلیون‌ها زائر بود و به همین خاطر انجام مسابقه ایران و لبنان بدون حضور تماشاگران، با هیچ منطقی جور در نمی آمد. به همین خاطر تصمیم گرفته شد که این مسابقه با تماشاگر برگزار شود و حتی با وجود برخی موضع‌گیری‌های مقامات دینی مشهد درباره حضور در بانوان در استادیوم ها، مسئولان فدراسیون فوتبال از برگزاری بازی با تماشاگران زن خبر دادند.
خبری که حسن کامرانی فر دبیرکل فدراسیون فوتبال یک روز قبل از بازی آن را اعلام کرد:« نظر فدراسیون فوتبال حضور بانوان در بازی است با توجه به تاکیداتی که از سوی فیفا شده نظر ما بر حضور آقایان و بانوان در کنار هم به عنوان تماشاگران بازی ملی ایران لبنان است.»
9 فروردین اما بر خلاف صحبت مسئولان فدراسیون فوتبال، ماجرای طوری دیگر رقم خورد و بانوانی که بلیط بازی را تهیه کرده بودند به در بسته استادیوم خوردند و به آنها اجازه ورود داده نشد و ماموران با زدن اسپری فلفل به صورت زنان، آنها را متفرق کردند، صحنه‌های تلخ و ناگواری که بازتاب‌های زیادی داشت و سبب شد برد دو بر صفر ایران مقابل لبنان کاملا در حاشیه قرار بگیرد. اگر چه رخ دادن چنین اتفاقات شرم آوری در مشهد با توجه به مقاومت‌هایی که برای ورود زنان به استادیوم وجود دارد، قابل پیش بینی بود!
خود زنان مقصر بودند!
با وجود برخورد شرم‌آور با زنان در حاشیه بازی ایران و لبنان در مشهد، مسئولان فدراسیون فوتبال و اداره کل ورزش و جوانان خراسان رضوی رو به توجیه آوردند، آن هم بدون اینکه بابت این رخداد عذرخواهی کنند.احسان اصولی سخنگوی فدراسیون فوتبال در واکنش به اتفاقات مشهد و احتمال تعلیق ایران گفت که امکانات برای ورود بانوان به ورزشگاه آماده نبوده است، البته او پاسخ نداد چرا یک روز قبل دبیرکل فدراسیون از حضور بانوان در استادیوم خبر داده بود:«برخی افراد مدت‌ها می‌شود که دوست دارند فوتبال ایران تعلیق شود، اما ناظر فیفا در گزارش خود نوشته است که در جریان کل این ماجرا بوده است. حتی او در گزارش خود قید کرده ظرف ۷۲ ساعت طبق آئین نامه برگزاری مسابقات زیر نظر فیفا مثل ایجاد امنیت در ورود، امکانات جایگاهی، تفکیک سرویس‌های بهداشتی، آبخوری زیرساخت‌های لازم در ورزشگاه امام رضا (ع) در این زمان کوتاه میسر نبوده است.»
سیدعلی اکبر هاشمی جواهری، مدیرکل ورزش خراسان رضوی هم حواشی به وجود آمده را متوجه تصمیم گیری در خارج از مشهد دانست:« هدایت تمام اتفاقات این بازی با تهران بود.ما و شورای تامین استان همه گوش به فرمان و مجری دستوراتی بودیم که از تهران آمد، در آخرین لحظه‌ها قرار شد بازی به این شکل برگزار شود. حدود ۱۳۰ هزار نفر برای خریدن بلیت پشت خط بودند. ما از این میزبانی نمره خوبی گرفتیم، اما این نمره ایده آل نبود. »
لکه سیاه در واکنش به برخورد با زنان در حاشیه بازی ایران و لبنان، بیانیه فدراسیون فوتبال بود، بیانیه‌ای بدون عذرخواهی که تقصیر را گردن زنان انداخته بود که بلیط جعلی خریده‌اند! در بخشی از این بیانیه آمده بود:«بر اساس بانک اطلاعاتی سامانه بلیت فروشی مجموعا تنها ۹ نفر از بانوان در این سامانه اقدام به خرید بلیت در بخش جایگاه آقایان کرده بودند که حداکثر طی ۴۸ ساعت وجوه دریافت شده به این اشخاص بازگردانده خواهد شد...متاسفانه برخی افراد سودجو در حاشیه برگزاری این مسابقه اقدام به چاپ و فروش بلیت های جعلی به برخی از آقایان و بانوان فوتبال دوست نمودند که با ورود نهادهای مرتبط با متخلفین برخورد لازم صورت پذیرفته با این وجود بانوانی که از این مرکز غیر معتبر اقدام به تهیه بلیت کرده بودند به عدم امکان ورود به ورزشگاه با در دست داشتن بلیت‌های خریداری شده جعلی معترض بودند که طبیعتا امکان ورود با استفاده از این بلیت ها وجود نداشته است...بدون تردید اتفاقات تلخ روی داده در حاشیه این مسابقه حاصل شیطنت و سودجویی افرادی است که با فروش و چاپ بلیت جعلی نظم و امنیت ورزشگاه را به خطر انداخته و مسببان اصلی این حوادث به شمار می روند.»
قوای سه گانه به دنبال مقصر
با این حال دولت ابراهیم رئیسی پس از این اتفاق که بازتاب منفی زیادی در کشور و جهان داشت، وارد این ماجرا شد و رئیس جمهور در جلسه روز چهارشنبه دهم فروردین هیئت دولت و پس از ارائه گزارشی مبنی بر حواشی پیش آمده در جریان مسابقه فوتبال ایران و لبنان در ورزشگاه امام رضا (ع) مشهد مقدس، به وزیر کشور دستور داد همه جوانب حواشی ایجاد شده را بطور دقیق مورد بررسی قرار داده و اقدامات لازم را در این زمینه بکار بگیرد.
رئیسی یک شنبه این هفته هم در جلسه هیئت دولت با ابراز ناخشنودی از حوادث رخ داده در حاشیه مسابقه تیم ملی فوتبال در مشهد، بار دیگر مخالفت دولت با چنین رَویه‌هایی را اعلام و تاکید کرد با قصور و تقصیر‌های انجام شده در این ماجرا برخورد جدی و قاطع شود.
نکته قابل تامل واکنش وزیر کشور بود که بدون توجه به ریشه اصلی ماجرا، اتفاقات را مانند فدراسیون فوتبال به گردن سودجویان انداخت. احمد وحیدی گفت:«قرار نبود خانم‌ها برای دیدن مسابقه به ورزشگاه بروند و تنها 9 نفر از آنها با تهیه بلیت قصد ورود به ورزشگاه را داشتند که پس از بررسی مشخص شد این بلیت‌ها برای مردان صادر شده و در اختیار زنان قرار گرفته است. همچنین در گزارش موجود آمده است عده ای خارج از ضوابط و به صورت جعلی اقدام به فروش بلیط کرده‌اند.»
وحیدی البته استفاده از گاز فلفل را تائید کرد اما مدعی شده که به هوا اسپری زده شده است نه به صورت زنان: « در این گزارش فقط یک مورد استفاده از گاز فلفل ذکر شده است اما اینکه چه کسی این کار را انجام داده، در دست بررسی است.برخی از مردم سعی داشتند از دیوارهای اطراف ورزشگاه بالا بروند و به ورزشگاه ورود کنند و برای اینکه مردم متفرق شوند و این بالا کشیدن از دیوار آسیب برای کسی ایجاد نکند و یا حتی دیوار ریزش نکند، افشانه فلفل به هوا زده می‌شود اما مستقیماً به سمت کسی اسپری فلفل زده نمی‌شود.»
حوادث تلخ مشهد حتی واکنش قوه قضائیه را هم به همراه داشت و حجت الاسلام والمسلمین محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور در این خصوص گفت: «اینکه ابتدا بلیت بفروشند و بعد مانع شوند قابل قبول نیست بنابراین این اقدام را به هیچ وجه قابل قبول و تأیید نمی‌دانم و نه تنها عذرخواهی کافی نیست بلکه باید وجوه دریافتی را به آنها بازگردانند و عذرخواهی جدی کنند. گزارش این اتفاق به ما رسیده است اما نکته‌ای که وجود دارد این است که اولاً مسئولان باید تدبیر می‌کردند اگر جایگاه مناسب برای خانم‌ها بوده و شرایط به گونه‌ای بوده که می‌توانستند برای آنها بلیت بفروشند قطعاً باید متناسب با آن، ظرفیت و جایگاه مناسب پیش‌بینی می‌کردند و اگر شرایط مهیا نبوده و امکان حضور خانم‌ها در ورزشگاه وجود نداشته از ابتدا باید تدبیر می‌کردند و بلیت نمی‌فروختند. »
مجلسی ها هم از قافله محکوم کردن اتفاقات مشهد جا نماندند و از احضار مسئولان فدراسیون فوتبال و وزارت ورزش به بهارستان و برخورد با مقصران خبر دادند. محمد باقر قالیباف رئیس مجلس در توئیتر در این باره نوشت:«رفتار غیرمنطقی و دور از شأن در مواجهه با بانوان محترم که ناشی از کاستی‌های مدیریتی و تصمیم گیری‌های شتابزده بود، عموم مردم را متأسف و متأثر کرده است. کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها مأمور شده است تا با قید فوریت و با احضار مسئولان خاطی، به این سوء مدیریت رسیدگی کند و زمینهٔ استیفای حقوق بانوان محترم و ارجمند را فراهم نماید.»
مقصران اصلی دهان باز نمی کنند
نکته قابل تامل در حواشی تلخ بازی ایران و لبنان در مشهد، سکوت مسئولان وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال به عنوان مقصران اصلی این حادثه است. حمید سجادی به عنوان وزیر ورزش و میرشاد ماجدی به عنوان سرپرست موقت فدراسیون فوتبال که از آنها به عنوان مقصران اصلی نام برده می شود تاکنون واکنشی به حواشی مشهد نداشته اند و حتی از یک عذرخواهی هم سرباز زده اند.
این در شرایطی است که در هر جای دیگر دنیا چنین اتفاقاتی رخ می داد، شاهد استعفای چند مسئول بودیم، در کشورمان اما نه تنها مسئولی استعفا نداده است بلکه در این باره از بانوان عذرخواهی نیز نکرده است. اگر چه دولت، مجلس و قوه قضائیه از بررسی حوادث مشهد و برخورد با مقصران خبر داده‌اند اما به نظر می رسد همان طور که پس از مرگ 7 تماشاگر در حاشیه بازی ایران و ژاپن در 5 فروردین 84 با مسئولی برخوردی نشد، این بار هم خبری از برخورد با مسببان حواشی ناگوار 9 فروردین مشهد نخواهد شد و درد دخترانی که به صورت شان اسپری فلفل زده شد مانند درد خانواده هایی که عزیزان شان را در بازی ایران و ژاپن 17 سال پیش از دست دادند، فراموش خواهد شد!